کوچینگ یا مربیگری فرآیندی است که به جای پرداختن به گذشته یا آینده، بر «اینجا و اکنون» تمرکز دارد و هدف آن شکوفا کردن پتانسیل افراد برای به حداکثر رساندن عملکرد و افزایش بهره‌وری آن‌ها است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این است که نباید کوچ یا مربی را به عنوان راهنما یا مشاور برای حل مشکلات خود در نظر بگیرید؛ چرا که نقش اصلی کوچ تسهیل فرآیند یادگیری است.
تفاوت بزرگی بین آموزش دادن به دیگران (نقشی که مشاورین ایفا می‌کنند) و کمک به آن‌ها (نقشی که کوچ‌ها ایفا می‌کنند) برای یادگیری وجود دارد. در کوچینگ، کوچ یا همان مربی برای بهبود عملکرد فرد به او یاری می‌رساند. به عبارت دیگر، به او در یادگیری کمک می‌کند. کوچ‌ها بر این باورند که انسان‌ها همیشه پاسخ مشکلات خود را می‌دانند، اما ممکن است برای پیدا کردن آن به کمک نیاز داشته باشند.
تعریف کوچینگ به زبان ساده
شما در رابطه با شغلتان با مساله‌ای مواجه شده‌اید که قدرت تصمیم‌گیری و اقدام را از شما گرفته. متوقف شده‌اید. در تنهایی خود زیاد به این مساله فکر کرده‌اید. اما فرجی در کار حاصل نشده است.
تصمیم می‌گیرید موضوع را با یکی از دوستان مورد اعتماد خود در میان بگذارید. با او تماس می‌گیرید و قراری می‌گذارید.
روز ملاقات فرا می‌رسد.
مساله را با او مطرح می‌کنید. او با دقت و توجه به مساله شما گوش می‌کند. سپس یک بار مساله را با جزئیات و به بیانی بهتر از شما برایتان بازگو می‌کند. و بعد از شما سوالی کوتاه می‌پرسد.
شما دوباره شروع به حرف زدن می‌کنید. باز پرسشی کوتاه از سوی دوستتان مطرح می‌شود. و باز شما حرف می‌زنید.
این فرایند چند بار تکرار می‌شود.
دوستتان به دقت گوش می‌کند، سوال می‌کند و بازخورد می‌دهد.
و شما حرف می‌زنید.
حرف می‌زنید.
حرف می‌زنید.
آنقدر حرف می‌زنید که در میان گفتگو ایده‌ها و راه‌حل‌های متفاوتی به ذهنتان می‌رسد. راه حل‌هایی که در تنهایی هرگز به ذهنتان نرسیده بود.
در پایان هم به دوستتان می‌گویید: «تو صحبتامون یه ایده خوب به ذهنم رسید. آره خودشه. ذهنم باز شد»
از او تشکر می‌کنید و او هم در پاسخ می‌گوید:
« من کاری نکردم. خودت مساله‌تو گفتی. خودت هم حلش کردی»
در این داستان شما دوستی داشتید که بر مهارت «کوچینگ» مسلط است. حتی اگر خودش نداند کاری که در این گفتگو کرده «کوچینگ» یا مربیگری بوده.
دوستتان به شما نگفت که چه کار کنید یا نکنید. پیشنهادی ارائه نداد. نگفت درست فکر می کنید یا اشتباه. نظر خودش را به شما القا نکرد.
فقط برایتان بستری فراهم کرد تا بتوانید با تمرکز و بلند بلند فکر کنید و مساله خود را شفاف و بر اساس توانمندی و تخصصتان، راه حل مناسب خودتان را پیدا کنید. او باور داشت که شما خودتان متخصص کار و زندگی‌تان هستید و فقط نیاز به کمی شفافیت و نظم ذهنی دارید.
کوچینگ چیست؟
کوچینگ نوعی سرمایه گذاری فردی و روشی برای دستیابی به اهداف تعیین شده است که یکبار تجربه کردن آن می‌تواند بارها در طول عمر فردی، شغلی و اجتماعی به شما کمک کند؛ چراکه راه و روش درست تصمیم‌گیری و گذر از چالش‌ها را به شما می‌آموزد.
در فرایند کوچینگ، کوچ یا مربی از طریق گفتگو به مراجعه‌کننده کمک می‌کند تا اهداف خود را به درستی شناسایی کرده و بهترین راه را برای دستیابی به آن‌ها پیدا کند. علاوه بر این، پتانسیل‌های درونی او را کشف و آشکار می‌کند.
با توجه به این تعریف می‌توان گفت که هدف کوچینگ خودباروری و تغییر است، یعنی فرد توانایی‌های خود را باور کرده و بتواند به کمک کوچ به آن شخصیتی که می‌خواهد تبدیل شود.
علاوه بر تعریف بالا، تعاریف دیگری برای مفهوم کوچینگ در منابع مختلف به شرح زیر ارائه شده است:
فرهنگ لغت کمبریج کلمه کوچینگ را به عنوان شغلی تعریف می‌کند که در آن به افراد آموزش داده می‌شود یا به آماده‌سازی آن‌ها کمک می‌شود. اما این تعریف درست نیست، چون کوچینگ آموزش یا آماده‌سازی نیست، بلکه به فرد برای رسیدن به هدف کمک کرده و از او پشتیبانی می‌کند. در واقع مربیگری به طور سنتی در مورد ورزش به‌کار می‌رود و هر ورزشکار حرفه‌ای یک مربی دارد. اما در چند سال اخیر، استفاده از اصطلاح کوچینگ در زمینه‌های مختلف، از کسب و کار گرفته تا زندگی و ورزش، رایج شده است.
به گفته فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF)، کوچینگ یک نوع همکاری و مشارکت بین کوچ (یا همان مربی) و مراجع (یا همان کوچی) است که در طی آن مراجع می‌تواند با استفاده از تفکر و خلاقیت خود توانایی‌هایش را ارتقا دهد.
تعاریف دیگری هم برای کوچینگ وجود دارد که می‌توان آن‌ها را در سه عبارت زیر خلاصه کرد:
- کوچینگ به افراد برای تغییر اهداف و رسیدن به آن‌ها کمک می‌کند.
- کوچینگ از افراد در سطوح مختلف حمایت می‌کند تا به شخصیت ایده‌آل خود تبدیل شوند.
- کوچینگ آگاهی و قدرت تصمیم‌گیری را بالا برده و منجر به تغییر می‌شود.
کوچ کیست؟
همانگونه که در مقاله تعریف و معیارهای انتخاب کوچ به آن اشاره کردیم، کوچ شخصی است که می‌تواند با طرح سوال‌های مرتبط با موضوع جلسات کوچینگ، گره‌های ذهنی افراد را باز کرده و به آن‌ها کمک کند تا با تمرکز بر وضعیت فعلی خود، راهکارهای مناسبی برای دستیابی به اهداف و حل مشکلات بیابند.❗کوچ نه مراجعه‌کننده را نصحیت می‌کند و نه راهکار در اختیارش قرار می‌دهد، بلکه به او کمک می‌کند که تغییرات مورد نیاز در زندگی خود را تشخیص داده و اعمال کند
مهم‌ترین تصور ذهنی اشتباه افرادی که می‌خواهند کوچ شوند این است که فکر می‌کنند باید در آن زمینه خاص فرد موفقی باشند. از موفقیت در هر زمینه‌ای استقبال می‌شود، اما وظیفه کوچ این نیست که بگوید چگونه به موفقیت دست پیدا کرده است، بلکه این مراجعه‌کننده است که باید به کمک کوچ پتانسیل درونی خود را فعال کند، به توانایی‌های نهفته در درونش پی ببرد و راه رسیدن به اهداف را بیابد.
برای تبدیل شدن به یک کوچ شما باید یاد بگیرید، دوره بگذرانید و گواهینامه بگیرید. اما دوره و مدرک به تنهایی کافی نیست. برای اینکه یک کوچ خوب باشید باید روی خصوصیات فردی خود مثل مسئولیت‌پذیری، اجتماعی بودن، خلاقیت، نشاط، شجاعت، ثبات عاطفی و دقت کار کنید. علاوه بر این از مردم نترسید، آرام و خوش فکر باشید و از کمک کردن به دیگران لذت ببرید.
پیشنهاد مطالعه: کوچ کیست و چه ویژگی هایی دارد؟
انواع کوچینگ
کوچینگ در سال‌های اخیر هم به عنوان یک صنعت و هم به عنوان یک حرفه رشد و تکامل چشمگیری داشته است. در حال حاضر حوزه فعالیت این رشته برای سازمان‌ها و مشاغل مختلف روشن است و جایگاه آن برای کسانی که در حال رشد هستند و به پیشرفت علاقه دارند شناخته شده است.
در این میان کوچینگ انواع مختلفی دارد که هر کدام می‌توانند در زمینه کسب و کار، روابط و زندگی فردی، سلامت یا رشد فردی به افراد کمک کنند؛ چراکه نیازها و اهداف افراد در جنبه‌های مختلف زندگی متفاوت است و هدف کوچینگ این است که به همه افراد و در هر زمینه‌ای کمک کند. کوچی که در هر کدام از این زمینه‌ها فعالیت دارد نیز به تخصص و مهارت خاص و مختص به آن رشته نیاز دارد.
ما در یک مقاله به صورت جامع لیست انواع کوچینگ را توضیح داده‌ایم. در ادامه تنها به معرفی مختصر آن می‌پردازیم:
۱. کوچینگ زندگی (لایف کوچینگ)
این نوع مربیگری عمدتا روی فرد متمرکز است و به او در رسیدن به اهداف و آرزوهایش و همچنین حفظ تعادل در زندگی کمک می‌کند. کوچ زندگی با کسانی کار می‌کند که احساس می‌کنند مشکلی در زندگی آن‌ها وجود دارد، اما نمی‌دا‌نند آن مشکل چیست. در چنین شرایطی کوچ به مراجعه‌کننده نمی‌گوید که چه مشکلی در زندگی او وجود دارد یا نسخه‌ای برای خوشبختی در اختیارش قرار نمی‌دهد، بلکه به او کمک می‌کند که خودش به آن پی ببرد.
مطلب مرتبط: لایف کوچینگ چیست و در چه زمینه‌هایی به افراد کمک می‌کند؟
۲. کوچینگ عملکرد
مربیگری عملکرد یکی از رایج‌ترین انواع کوچینگ است که اغلب همراه با کوچینگ اجرایی یا کوچینگ رهبری استفاده می‌شود، اما می‌توان به آن به عنوان یک کار تخصصی هم نگاه کرد. مربیگری عملکرد هم برای مدیران و هم برای کارمندان مناسب است.
کوچ‌هایی که در این زمینه فعالیت دارند به افراد در سطوح مختلف سازمان کمک می‌کنند تا با تقویت خودشناسی و شناخت استعدادها و توانایی‌های خود عملکردشان را بهبود بخشیده و در کار پیشرفت کنند.
۳. کوچینگ کسب و کار (بیزینس کوچینگ)
همانطور که از نام بیزینس کوچینگ یا کوچینگ کسب و کار مشخص است، این نوع از کوچینگ به کارآفرینان و صاحبان مشاغل کمک می‌کند و توسط مربیانی انجام می‌شود که علاقه خاصی به برنامه ریزی کسب و کار و توسعه سازمانی دارند.
شما برای راه‌اندازی یا توسعه کسب و کار خود نمی‌توانید تمام کارها را به تنهایی انجام دهید. استفاده از یک کوچ توانمند به شما کمک می‌کند که با شناخت توانمندی‌ها و نقاط قابل بهبود خود بتوانید کسب و کارتان را متحول کنید. این نوع مربیگری که از پرکاربردترین انواع کوچینگ است، سه مزیت اصلی دارد:
- در انعکاس و بهبود چشم‌انداز تجاری و جهت‌گیری استراتژیک نقش دارد.
- فرصت‌های رشد و توسعه کسب و کار را شناسایی و اجرا می‌کند.
- هم برای افراد و هم برای گروه‌های درون سازمان مفید است.
۴. کوچینگ مدیران اجرایی
درست مانند بهترین ورزشکاران جهان که برای بهبود و حفظ عملکرد خود به کوچ متکی هستند، مدیران اجرایی نیز برای کسب موفقیت‌های شخصی و حرفه‌ای در کسب و کار خود به یک کوچ نیاز دارند.
کوچینگ اجرایی یکی از زیر مجموعه‌های کوچینگ کسب و کار است که همانند آن بر رشد و توسعه مشاغل تمرکز دارد. کوچ‌های اجرایی به مدیران مختلف کمک می‌کنند تا آن‌ها به خودآگاهی‌های لازم در کسب و کار خود برسند، اهداف خود را مشخص کرده و آن‌ها را توسعه بدهند و به یک فرد قوی‌تر تبدیل شوند.
استفاده از کوچینگ مدیران اجرایی به مدیر کمک می‌کند که تیم خود را بهتر مدیریت کند، مهارت‌های خود را توسعه دهد، ایده‌ها و دیدگاه‌های جدید ایجاد کند و عملکرد کسب و کار را بهبود ببخشد.
۵. کوچینگ رهبری
کوچینگ رهبری هم یک نوع مربیگری کسب و کار است که به افراد در سطوح مختلف برای بهبود مهارت‌های رهبری کمک می‌کند. در نتیجه، توانایی رهبران کسب و کار برای افزایش انگیزه افراد تیم و دستیابی به اهداف شخصی و حرفه‌ای بیشتر می‌شود.
کوچ رهبری به رهبران کمک می‌کند که با شناخت نقاط ضعف و قوت خود و همچنین بهبود اعتماد به نفس‌‌شان بستر مناسبی برای پیشرفت تیم فراهم کنند و تاثیر خود را بر سازمان افزایش دهند.
۶. کوچینگ سلامت
فرایند کوچینگ سلامت توسط کسانی انجام می‌شود که دوست دارند به دیگران برای رسیدن به سلامت و تندرستی کمک کنند. غالبا کوچ‌های سلامت و تندرستی در زمینه آموزش تناسب اندام، هومیوپاتی، تغذیه و مدیریت وزن دارای تخصص هستند.
درست مثل کوچ زندگی، کوچ سلامت هم مراجعه‌کننده را در فرآیند کشف خود راهنمایی کرده و به او در ساختن یک زندگی جدید کمک می‌کند. با این حال، بین این دو نوع مربیگری تفاوت‌هایی هم وجود دارد. کوچ سلامت ممکن است در موضوع مورد نظر از تخصص کافی برخوردار باشد و بتواند مشکل مراجعه‌کننده را شناسایی کند یا دستورالعملی برای پیروی در اختیارش قرار دهد.
۷. کوچینگ رابطه
کوچ‌های رابطه علاقه خاصی به ارتباطات بین فردی دارند و اغلب روی مهارت‌های حل تعارض و حل مسئله کار می‌کنند تا ارتباطات و تعاملات دو یا چند نفر بهبود پیدا کند.
انسان برای حفظ بقا باید با هم‌نوعان خود ارتباط برقرار کند و وجود ارتباطات سالم و موثر نقش مهمی در موفقیت و شادکامی دارد. از این‌رو کوچ رابطه به شما کمک می‌کند تا خود را شناخته و با توجه به نیازهایتان با افراد مختلف ارتباط برقرار کنید.
کوچینگ رابطه صرف به کوچینگ زوج ها و روابط صمیمانه و دوستانه محدود نمی‌شود و می‌تواند تمام روابط شخصی و اجتماعی فرد را دربربگیرد.
۸. کوچینگ صمیمیت
کوچ صمیمیت به عنوان یک راهنما سعی می‌کند که بین افراد صمیمیت ایجاد کند یا صمیمیت موجود بین آن‌ها را تقویت کند. مربیگری صمیمیت به بهبود مشکلات زیر کمک می‌کند:
- احساس راحتی در هنگام نزدیک شدن به همسر
- احساس امنیت در حین برقراری رابطه صمیمانه با دیگران
- غلبه بر آسیب‌های عاطفی مرتبط با صمیمیت
۹. کوچینگ اعتماد به نفس
درست مثل کوچ کسب و کار که در رشد و توسعه کسب و کار های مختلف نقش دارد، کوچینگ اعتماد به نفس هم به مراجعه‌کننده‌های خود برای افزایش اعتماد به نفس کمک می‌کند. کوچ اعتماد به نفس به افرادی یاری می‌رساند که به دلیل مشکلات زیر نیاز به راهنمایی دارند:
- باورهای محدودکننده
- عزت نفس پایین
- ترس
- خجالتی بودن
۱۰. کوچینگ توسعه فردی
کوچینگ توسعه فردی یکی از زیرمجموعه‌های کوچینگ زندگی است که روی رشد و توسعه فردی متمرکز است. کوچ توسعه شخصی به شما در غلبه بر موانع خاص و رسیدن به اهداف مشخص کمک می‌کند. شما می‌توانید در موارد زیر برای تعیین و دستیابی به اهداف خود از کوچ توسعه شخصی کمک بگیرید:
- اهداف کسب و کار
- اهداف مالی
- اهداف مرتبط با زندگی شخصی
- اهداف مربوط به سلامتی و تندرستی
- اهداف مربوط به روابط اجتماعی
۱۱. کوچینگ رشد معنوی
مربیگری معنوی شباهت زیادی با کوچینگ زندگی دارد، اما از این نظر منحصر به فرد است که هم کوچ و هم مراجعه‌کننده هر دو سعی می‌کنند با رسیدن به درجات بالاتر معنویت زندگی بهتر و شادتری داشته باشند.
کوچینگ معنوی به افراد کمک می‌کند تا با شناخت اهداف و خواسته‌های معنوی خود به اهدافی فراتر از مادیات دست پیدا کرده و با استفاده از معنویت درونی، راه حل مناسبی برای مشکلات خود بیابند. این نوع مربیگری باعث رهایی فرد از پوچی شده و آرامش را به زندگی او تزریق می‌کند.
علاوه بر آنچه گفته شد، انواع دیگری از کوچینگ وجود دارد که در حوزه‌های مختلف فردی، اجتماعی و شغلی الهام بخش و یاری دهنده افراد هستند. از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کوچینگ فروش
- کوچینگ کارکنان
- کوچینگ تیمی
- کوچینگ سازمانی
- کوچینگ رشد شغلی
- کوچینگ والدین
- کوچینگ منابع انسانی
- کوچینگ تغذیه
- کوچینگ خواب
- کوچینگ ورزشی
- کوچینگ مالی
سبک‌های کوچینگ (مربیگری) چه هستند؟
در یک جلسه کوچینگ مراجع به دنبال چیست؟ آیا انتظار همدلی دارد یا برای احساس خودآگاهی بیشتر حضور یافته است؟ و آیا به دنبال عملکرد بهتر در کسب و کار خود است؟ مربی یا کوچ بر اساس اهدافی که مراجع از جلسه‌اش انتظار دارد یک سبک مربیگری را انتخاب کرده و به کار می‌گیرد. البته مربیان طبیعتا بیشتر با سبکی کار خواهند کرد که بر اساس تجربیات و آموزش‌های خود بهترین نتیجه را در پی داشته است. اغلب اوقات، این تجربیات سبک منحصر به فردی را ایجاد می‌کند که ترکیبی از جنبه‌هایی از سبک‌های مختلف مثل کوچینگ تحول‌گرا، کوچینگ کلی‌نگر و کوچینگ متمرکز بر راه حل است.
سبک‌های کوچینگ متداول در دنیا عبارتند از:
- کلی نگری
- ذهن آگاهی
- تحول آفرین
- چشم‌انداز
- روانشناسی مثبت گرا
- راه حل محور
- شهودی
- مجازی
مزایا و ضرورت کوچینگ در زندگی فردی و فعالیت‌های سازمانی
شواهد موجود بیانگر اثربخش بودن مربیگری در زمینه‌های مختلف است. افرادی که از خدمات کوچینگ استفاده می‌کنند در آینده نزدیک شاهد افزایش میزان آینده نگری، خودکارآمدی، کنترل هیجانات، گسترش ارتباطات اجتماعی و مدیریت استرس و در نهایت ایجاد تعادل بیشتر بین کار و زندگی خود هستند.
اگر بخواهیم به معرفی فواید کوچینگ برای افراد و سازمان‌ها بپردازیم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
مزایای کوچینگ برای افراد
مزایای کوچینگ بسیار گسترده بوده و طیف وسیعی از نیازها را برآورده می‌کند. از سوی دیگر چون شخصیت و تجربه افراد با هم متفاوت است، فواید استفاده از کوچ هم می‌تواند بسیار متنوع باشد. بر اساس گفته‌های افرادی که برای بهبود زندگی خود به کوچ مراجعه کرده‌اند، مهم‌ترین مزایای این کار عبارتند از:
- خودآگاهی و شناخت نقاط ضعف و قوت
- رشد و توسعه فردی
- آشنایی با مهارت حل مسئله در زندگی شخصی و حرفه‌ای
- تعیین اهداف به طور واقع‌بینانه و افزایش احتمال دستیابی به آن‌ها
- تقویت اعتماد به نفس
- افزایش مسئولیت‌پذیری
- سهولت در همکاری با دیگران و برقراری ارتباط موثر
- افزایش رضایت در زندگی شخصی و حرفه‌ای
احتمالا در بین اطرافیان شما هم کسانی هستند که همیشه از زندگی خود ناراضی بوده و برای ناکامی‌هایشان به دنبال بهانه یا مقصر می‌گردند. این افراد به دلیل آشنا نبودن با ارزش‌ها و اهداف خود نمی‌توانند رضایت را در زندگی خود تجربه کنند.
بنابراین، می‌توان از رضایت‌مندی به عنوان مهم‌ترین مزیت کوچینگ نام برد. زندگی بر اساس اهداف و ارزش‌ها به تقویت روحیه و بهبود احوالات درونی شما کمک می‌کند. علاوه بر این، وقتی شغل خود را با توجه به این معیارها انتخاب می‌کنید در زندگی موفق‌تر هستید که همه این‌ها می‌توانند رضایت از زندگی را افزایش دهند.
مزایای کوچینگ برای سازمان‌ها
مربیگری در محل کار یا کوچینگ سازمانی عملکرد افراد را بهبود می‌بخشد که این امر در نهایت به موفقیت کسب و کار منجر می‌شود. به طور کلی استفاده از کوچ در سازمان‌ها با فواید زیر همراه است:
- بهبود عملکرد و افزایش کارایی در محل کار
- افزایش تعامل مدیر با کارکنان
- شناسایی کارمندان توانمند و کمک به رشد و پیشرفت آن‌ها
- افزایش وفاداری و مسئولیت‌پذیری کارکنان
- شناسایی فرصت‌های توسعه
جلسات کوچینگ چگونه برگزار می‌گردد؟
در طی جلسات کوچینگ، کوچ به صحبت‌های فرد گوش داده و گاهی از او سوالاتی می‌پرسد. مراجعه‌کننده به این سوالات پاسخ می‌دهد و در حین تلاش برای یافتن پاسخ آن‌ها می‌تواند راه حل‌هایی برای رسیدن به هدف خود پیدا کند. در زیر نمونه‌ای از سوالات رایجی که کوچ ممکن است از فرد بپرسد را خواهید خواند:
۱. دوست دارید تا پایان این جلسه به چه چیزی دست پیدا کنید؟
مطرح کردن این سوال این امکان را به کوچ و مراجع می‌دهد تا در مورد موضوع اصلی جلسه و کاری که قرار است انجام شود هم نظر باشند و تا پایان جلسه روی مسیر اصلی متمرکز باقی بمانند.
۲. در حال حاضر احساس می‌کنید چه چیزی را در زندگی خود گم کرده‌اید؟
در نگاه اول ممکن است که این سوال ساده و پیش افتاده به نظر برسد. اما با توجه به مشغله‌های این روزهای زندگی، اکثر افراد نیاز اصلی خود را گم کرده‌اند و بجای آن نیازهایی را در زندگی برآورده می‌کنند که در الویت‌های پایین‌تری قرار گرفته‌اند. بنابراین مطرح کردن این سوال می‌تواند تلنگری بزرگ برای مراجع باشد تا نیاز اصلی زندگی خود را کشف کرده و در راستای تامین آن برنامه‌ریزی و اقدام کند.
۳. اگر بتوانید همین الان فقط یک چیز را در زندگی خود تغییر دهید، آن چه چیزی خواهد بود؟
زمانی که مراجعه کننده احساس سرخوردگی کند یا نتواند موضوعی را برای جلسه مطرح کند، این سوال اغلب راهگشا خواهد بود.
۴. اولین یا ساده ترین قدمی که می‌توانید بردارید چیست؟
گاهی جزئیات مشکل مراجعه‌کننده آنقدر زیاد است که او در مسیر حل مشکل خود احساس سردرگمی می‌کند. در چنین شرایطی طرح این سوال قدری از آشوب ذهنی او می‌کاهد و مسیری را برای شروع پیش روی او قرار می‌دهد.
۵. چه چیزی را نمی‌خواهید از شما بپرسم؟
مراجعه کننده بصورت طبیعی دوست ندارد در مورد برخی از موضوعات صحبت کند یا سوالی از او پرسیده شود. در واقع در بسیاری از اوقات همین موضوعات اجتنابی نقطه کلیدی حل مشکل افراد است.
سوالاتی که در بالا به آن اشاره شد، تنها بخشی از سوالات رایج در جلسات کوچینگ است. معمولا تأثیر چنین جلساتی در دو مرحله آشکار می‌شود: مرحله اول که بلافاصله قابل مشاهده است و مرحله دوم که با بهبود کیفیت زندگی مراجعه‌کننده، افزایش انگیزه و تقویت اعتماد به نفس او مشخص می‌شود.
چطور از جلسات کوچینگ بیشترین بهره را ببریم؟
فرقی نمی‌کند که خودتان اقدام به صحبت با یک کوچ کرده‌اید یا سازمان و محل کار شما این امکان را در اختیار شما قرار داده است؛ در هر صورت باید بدانید که چگونه از زمانی که در طول یک جلسه دارید استفاده کنید. چراکه قطعا شما هم نیاز دارید جلساتی هدفمند داشته باشید، در طول یک جلسه به‌طور آگاهانه و هوشمندانه مشکلات و مسائل خود را تا حد ممکن حل کرده و برای برگزاری جلسه بعد آماده شوید. برای این منظور باید پیش از شروع جلسات کوچینگ به موارد زیر دقت کنید.
- خودشناسی و تامل: ضروری است که پیش از رفتن به هر جلسه کوچینگ تامل کافی داشته باشید. باید بتوانید به‌درستی رفتار، طرز فکر، عملکرد و نیازهای خود را بررسی کنید تا بتوانید پاسخ درستی به این سوالاتی نظیر این که “می‌خواهم چه حوزه‌هایی را بهبود ببخشم و در چه زمینه‌هایی نیاز به کمک دارم؟” بدهید.
- پرسیدن سواالات مناسب: شاید شما هم در ذهن خود پاسخ و راه حل‌های مشخصی را داشته باشید، اما قطعا اگر آن‌ها را از یک کوچ بپرسید او به شما کمک می‌کند تا پاسخ‌ها و راه حل‌های بهتری را پیدا کنید. بنابراین بهتر است سوالات خود را آماده و لیست کنید.
- شناسایی یک نقطه کانونی: زندگی کاری در بسیاری از مواقع پرمشغله است، بنابراین ممکن است افراد مشکلات و چالش‌های متعددی در این زمینه داشته باشند. اما مهم است که بدانیم بر اساس اولویت‌ها و شرایطی که داریم کدامیک از آن‌ها نقطه کانونی مشکلات ما هستند. به‌طور مثال ممکن است کار تیمی از جمله مشکلات اساسی شما باشد؛ اما با کمی تمرکز بفهمید که عدم توانایی در ارتباط با دیگران مشکل کانونی شماست.
- درک نکات کلیدی: در پایان هر جلسه باید بتوانید نکات کلیدی و اساسی را که باید در موقعیت‌های واقعی روی آن‌ها تکیه کنید را پیدا کنید. در واقع باید بدانید چه یاد گرفته‌اید و باید چه چیزهایی را در زندگی شغلی و شخصی خود تغییر دهید.
چطور باید هر جلسه کوچینگ را مدیریت کرد؟
برای هر جلسه کوچینگ باید آمادگی کامل داشته باشید؛ چراکه نتیجه این جلسات برای شما بسیار مهم است و در نهایت قرار است باعث رشد فردی و شغلی شما شوند. در ادامه راهنمای گام به گامی برای کسانی که می‌خواهند با آمادگی کامل در هر جلسه از کوچینگ شرکت کنند آورده‌ایم.
- اهداف بلند مدت و کوتاه مدت خود را مجددا بررسی کنید؛ در این صورت متوجه فوریت‌ها و ضروریت‌های موجود در زندگی فردی و شغلی خود می‌شوید. همچنین متوجه می‌شوید که تا چه میزان به اهداف خود نزدیک شده و برای رسیدن به آن‌ها کجا نیاز به حمایت و کمک کوچینگ دارید.
- در مورد جلسات قبلی خود، آنچه مطابق با میلتان بوده و آنچه برخلاف میلتان اتفاق افتاده است فکر کنید. در این صورت متوجه می‌شوید که آیا لازم است تغییراتی در جلسات کوچینگ ایجاد کنید یا می‌خواهید طبق روال سابق پیش بروید.
- هر تغییری که باید اعمال می‌کردید را چک کنید و بررسی کنید که آیا تمرین‌هایی که کوچ به شما توصیه کرده است را انجام داده‌اید یا نه. این تمرینات و تغییرات در اکثر مواقع ضامن به ثمر رسیدن جلسات کوچینگ هستند.
- اهدافی که برای جلسات آینده در نظر دارید را شناسایی کنید. پیش از هر جلسه باید دقیقا بدانید که می‌خواهید در آن جلسه به چه چیزی برسید و باید چه دستاوردی داشته باشید.
چگونگی بهبود عملکرد به کمک کوچینگ
در موضوع کوچینگ هیچ بحثی بدون اشاره به نام تیموتی گالوی (Timothy Gallwey) و بینش‌های او در کتاب بازی درونی تنیس (The Inner Game of Tennis) کامل نخواهد بود. کتاب گالوی بینش ما را در مورد مربیگری متحول کرده است.
به گفته گالوی بزرگ‌ترین موانع در مسیر رسیدن به موفقیت، موانع درونی هستند و نه بیرونی. گالوی بر این باور بود که بطور مثال مربی‌های تنیس می‌توانند با پرت کردن حواس بازیکنان از گفتگوهای درونی فرد که اغلب منفی و انتقادی هستند، به بهبود عملکرد آن‌ها کمک کنند.
در واقع با منحرف کردن گفتگوهای ذهنی منفی، بدن بجای ذهن کنترل بازی را در اختیار می‌گیرد. به نظر می‌رسد که وقتی نجواهای درونی منفی سرکوب می‌شوند، بدن می‌تواند کار خودش را به خوبی انجام دهد.
در این آزمایش گالوی از بازیکنان تنیس خواست که هنگام ضربه زدن به توپ، روی ارتفاع آن تمرکز کنند. این کار به خودی خود بی‌فایده است، اما تمرکز بر آن باعث سرکوب افکار درونی شده و به بدن ورزشکار کمک می‌کند تا کنترل همه چیز را به دست بگیرد. در نتیجه فرد آرام شده و عملکرد او به سرعت بهبود می‌یابد.
بینش اصلی گالوی این بود که کارکرد این روش به تنیس محدود نمی‌شود، بلکه عموما راهکار حل مشکلات در درون خود افراد نهفته است. بنابراین اصلی‌ترین بخش کوچینگ این است که افراد نحوه کنترل و ساکت کردن نجواهای درونی منفی را یاد بگیرند تا غرایز یا ناخودآگاه آن‌ها بتواند بر اوضاع مسلط شود.
گاهی اوقات برای ساکت کردن افکار منفی باید حواس خودمان را پرت کنیم و در بعضی موارد هم باید با بررسی بدترین اتفاقاتی که ممکن است رخ دهند، ترس‌هایمان را از بین ببریم.
تفاوت کوچینگ، منتورینگ، تدریس، مشاوره کسب و کار و روانشناسی
اگرچه همه این‌ها دارای ویژگی‌ها و مهارت‌های مشترکی هستند، اما بین آن‌ها تفاوتی وجود دارد که باید آن‌ها را بشناسید.
همانطور که گفتیم، ایده اصلی کوچینگ این است که پاسخ سوالات و مشکلات افراد در درون خود آن‌ها است. کوچ متخصص نیست، بلکه به فرد در شکوفا کردن ظرفیت‌های بالقوه‌اش کمک می‌کند؛ در حالیکه یک مربی یا مشاور روی خود فرد و چیزی که در سر خودش می‌گذرد، متمرکز است.
کوچ لزوما شخص خاصی نیست و هر کسی می‌تواند از رویکرد مربیگری برای کمک به افراد همپایه، زیردست یا مافوق خود استفاده کند. با این مقدمه، به بررسی تفاوت مفاهیم زیر می‌پردازیم.
تفاوت کوچینگ و منتورینگ
منتورینگ شبیه کوچینگ است. به عبارت دیگر، منتور راهنمایی است که با کمک به افراد، سرعت یادگیری و پیشرفت آن‌ها را افزایش می‌دهد. منتورها تجربه و تخصص قابل توجهی در زمینه کاری مراجعه‌کننده دارند و چون عضو زنجیره مدیریت شرکت نیستند، می‌توان با خیال آسوده از راهنمایی‌های آن‌ها استفاده کرد.
با این حال بین منتورینگ و کوچینگ تفاوت‌هایی هم دیده می‌شود. منتورینگ بر آینده، پیشرفت شغلی و گسترش افق دید افراد متمرکز است، در حالی که توجه و تمرکز کوچینگ روی زمان حال و حل مشکلات یا مسائل فوری است.
بین نحوه کار منتور و کوچ هم تفاوت‌هایی وجود دارد. منتور در حوزه کاری خود به موفقیت رسیده و اکنون به طور مستقیم تجربیاتش را در اختیار مراجعه‌کننده قرار می‌دهد، اما کوچ شخص را مستقیما راهنمایی نکرده و فقط به او در پیدا کردن پاسخ سوالات کمک می‌کند.
اگر دوست دارید بطور جامع با تفاوت کوچینگ و منتورینگ، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کامل آن را در سایت کوچینگو مطالعه کنید.
تفاوت کوچینگ با تدریس و آموزش
در فرآیند تدریس و آموزش، معلم سعی می‌کند که دانش خود را به دانش‌آموزان منتقل می‌کند. اگرچه بهترین معلم‌ها مثل کوچ‌ها از روش‌های مشارکتی و تعاملی استفاده می‌کنند، اما قطعا بین دانش معلم و دانش‌آموز فاصله زیادی وجود دارد و معلم به عنوان متخصص چیزی را می‌داند که دانش‌آموز از آن بی‌اطلاع است.
تفاوت کوچینگ با مشاوره کسب و کار
همانگونه که در مقاله تفاوت کوچینگ و مشاوره به آن اشاره کردیم، مشاور یک فرد متخصص است که می‌تواند مشکلات کسب و کار شما را حل کرده یا به پیشرفت و توسعه آن کمک کند. مشاور بجای ارتباط با افراد شاغل در یک سازمان با کل سازمان یا بخش‌های خاصی از آن سروکار دارد. به عبارت دیگر مشاور به طور غیرمستقیم روی افراد تاثیر می‌گذارد. اما در کوچینگ جلسات به صورت فرد به فرد برگزار می‌شود و کوچ به شخص کمک می‌کند تا خودش مشکلات خود را شناسایی کرده و برای حل آن راهکار پیدا کند.
تفاوت کوچینگ و روانشناسی
در مقاله‌ای جداگانه شما را با تفاوت کوچینگ و روانشناسی آشنا کرده‌ایم؛ اما به طور خلاصه باید گفت که کوچینگ شباهت‌های زیادی با روانشناسی دارد. در هر دو مورد، یک فضای راحت و محرمانه برای مراجعه‌کننده ایجاد می‌شود که بتواند خود را کاملا نشان دهد. هم در مربیگری و هم در روانشناسی، هدف پی بردن به انگیزه‌ها، ارزش‌ها و احساسات واقعی فرد در مورد مسئله مورد نظر است.
با این حال، تمرکز روانشناس روی گذشته است، یعنی به لحظات استرس‌زای گذشته که زمان حال را تحت تاثیر قرار داده‌اند، توجه می‌کند و به فرد کمک می‌کند تا بر موانع و مسائل مربوط به گذشته خود غلبه کرده و پیش برود. اما در فرایند کوچینگ، کوچ روی زمان حال متمرکز است و برای درمان مراجعه‌کننده خود تلاش نمی‌کند، بلکه معتقد است که همه افراد کاملا سالم و توانمند هستند.
گستره کوچینگ
بسیاری از کوچ‌ها متوجه همپوشانی قابل توجهی بین نقش کوچ و معلم می‌شوند. این امر به ویژه در مورد مربیان ورزشی صادق است، چراکه اغلب در یک رشته ورزشی خاص مهارت بالایی دارند و سعی می‌کنند به بهبود تکنیک‌ها و مهارت‌های ورزشکاران کمک کنند.
به‌عنوان یک کوچ، گاهی اوقات ممکن است توسط کوچ‌شونده هدایت شوید. این اتفاق به خصوص در زمینه کوچینگ کسب و کار زیاد رخ می‌دهد. با این حال در بعضی از موارد هم شما متخصص هستید و اطلاعات خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهید. به عنوان مثال، ممکن است در تحلیل یک تست روان‌سنجی از دانش کافی برخوردار بوده و دیگران به تخصص شما نیاز داشته باشند.
کلام پایانی
اصطلاح کوچینگ می‌تواند برای افراد مختلف معنی متفاوتی داشته باشد، اما به طور کلی یک نوع مشارکت بین کوچ و مراجعه‌کننده است که طی آن مربی به فرد برای رسیدن به ایده‌آل‌هایش در زندگی شخصی و حرفه‌ای کمک می‌کند. در حقیقت، مربی تضمین می‌کند که مراجعه‌کننده می‌تواند یاد بگیرد، بهترین عملکرد را داشته باشد و در مسیر دلخواه خود پیشرفت کند.
فرقی نمی‌کند که از مربیگری در ورزش استفاده شود یا زندگی یا تجارت، در هر صورت یک کوچ خوب می‌داند که راه حل مشکلات افراد در درون خود آن‌ها است و آن‌ها برای پیدا کردن این راهکارها فقط به کمک نیاز دارند.
اکنون ممکن است این سوال مطرح شود که برای بهره‌مندی از این مزایا باید چقدر هزینه کرد. پاسخ دادن به این سوال کمی دشوار است، چون هزینه کوچینگ متغیر بوده و به عوامل مختلفی مثل تحصیلات، تجربه و گواهینامه‌های کوچ، تعداد جلسات، طول مدت جلسات و نحوه پشتیبانی بستگی دارد.
سوالات متداول کوچینگ
کوچینگ (به صورت خلاصه) چیست؟
کوچینگ مشارکتی بین کوچ (یا همان مربی) و مراجع است که طی آن کوچ یا مربی از طریق گفتگو به مراجعه‌کننده کمک می‌کند تا اهداف خود را به درستی شناسایی کرده و بهترین راه را برای دستیابی به آن‌ها پیدا کند. علاوه بر این، کوچ پتانسیل‌های درونی مراجع را کشف و آشکار می‌کند.
هدف از کوچینگ چیست؟
هدف کوچینگ مشاوره و نشان دادن راهکار به افراد نیست. یک کوچ نمی‌خواهد فرد را نصیحت کند یا اشتباهات او را یادآوری کند. کوچینگ سعی دارد فضای آرام و راحتی برای افراد فراهم کند تا بتوانند به آنچه می‌خواهند عمیقا فکر کنند. در انتهای جلسات کوچینگ، فرد توانسته است با تکیه بر خود، نیازها و توانایی‌هایی که دارد به بهترین پاسخ برای گره‌های ذهنی خود دست پیدا کند.
کوچینگ برای چه کسانی مناسب است؟
کوچینگ برای همه افراد مناسب است. کافیست حس کنید با چالشی روبرو شده یا سر یک دوراهی قرار گرفته‌اید؛ یا فکر کنید می‌خواهید به فرد بهتری در زمینه‌های کاری و فردی تبدیل شوید؛ در هر صورت، در هر شرایط سنی و در هر موقعیت اجتماعی می‌توانید از راهنمایی‌های یک کوچ استفاده کنید.
آیا کوچینگ تنها برای موفقیت در کسب و کار است؟
درست است که استفاده از کوچینگ بیشتر در زمینه‌های کاری متداول است؛ اما این تنها کاربرد کوچینگ نیست. کوچینگ در همه زمینه‌ها از جمله توسعه فردی، مدیریت استرس، بهبود روابط، سلامت و تربیت فرزندان نیز می‌تواند راهگشا باشد.
