اگر مدیر یا کارمند ارشد یک سازمان هستید، اگر می‌خواهید یک کسب و کار پردرآمد برای خود راه‌اندازی کنید، یا می‌خواهید با برنامه‌ریزی دقیق به اهداف خود رسیده و یا به توسعه فردی فکر می‌کنید و قصد دارید نقاط ضعف و قوت خودتان را بشناسید، یک کوچ (coach) می‌تواند موثرترین حامی شما باشد.
شاید از خود بپرسید کوچ کیست و یک کوچ حرفهای چه ویژگی‌هایی دارد؟ در این نوشته قصد داریم به‌طور دقیق به بررسی یک کوچ حرفهای پرداخته و نحوه انتخاب آن را نیز توضیح دهیم. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.
کوچ کیست؟
کوچینگ یکی از جدیدترین حوزه‌ها در صنعت کسب و کار و توسعه فردی است. به همین دلیل هنوز بسیاری از افراد آشنایی کاملی با آن نداشته و به درستی نمی‌دانند کوچ کیست و چه زمانی می‌تواند به کمک آن‌ها کمک کند.
یک کوچ نقش یک مربی با تجربه را بازی می‌کند که در حوزه‌های مختلفی مانند موفقیت فردی و شغلی درک بسیار بالایی دارد. در واقع کوچ کسی است که شما را هدایت می‌کند تا مسیر خود را برای رسیدن به اهداف، بررسی نیازها و برطرف کردن مشکلات پیدا کنید.
کوچ از مراجعین خود سوالاتی می‌پرسد که پاسخ آن‌ها چراغ‌های مسیر موفقیت را برای فرد روشن نگه می‌دارد.
یک کوچ باید چه مدارکی داشته باشد؟
درحال حاضر هیچ قانونی در هیچ کجای دنیا، کسب گواهینامه برای یک کوچ را الزامی نکرده است. اما یک کوچ می‌تواند در رشته‌های مختلفی متخصص باشد، تجربیات بالایی در راه اندازی کسب و کارهای مختلف داشته و دوره‌های مختلف کوچینگ را در موسسات مختلف گذرانده باشد.
پیش نیاز یک کوچ تلاش، آموزش و تجربه است. بنابراین برای اینکه بدانید نسبت به نیازی که دارید بهترین کوچ کیست باید به سوابق تحصیلی، سوابق اجرایی و تجربیات او در زمینه‌های مختلف توجه کنید.
۳۰ مورد از ویژگی های یک کوچ حرفه ای
علاوه بر کسب دانش و تجربه، یک کوچ باید ویژگی‌های فردی و حرفهای بسیاری داشته باشد. این ویژگی‌ها به او کمک می‌کند تا با دید وسیع‌تری از مراجعین خود حمایت کند. برخی از این ویژگی‌ها مربوط به شخصیت یک کوچ و برخی دیگر ویژگی‌های حرفهای او هستند.
این ویژگی‌ها ذاتی نیستند و یک کوچ حرفهای برای کسب تمامی آن‌ها تلاش بسیار زیادی کرده است. برخی از این ویژگی‌ها را با صحبت کردن با یک کوچ حرفهای می‌فهمیم، اما برخی دیگر نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری دارد. در ادامه برای اینکه بدانید بهترین کوچ کیست به بررسی ۳۰ ویژگی مهم آن می‌پردازیم:
۱۵ ویژگی حرفهای یک کوچ
حرفهای بودن یک کوچ حرف اول را در انتخاب می‌زند. اما سوال اینجاست که از نظر حرفهای بودن بهترین کوچ کیست و بر اساس چه ویژگی‌هایی می‌توان یکی از آن‌ها را انتخاب کرد؟ در ادامه مهمترین ویژگی‌های حرفهای یک کوچ را بررسی خواهیم کرد:
۱. مهارت بالا در شنیدن دارد: بسیاری از متخصصان در پاسخ این سوال که بهترین کوچ کیست می‌گویند بهترین کوچ کسی است که بهترین شنونده باشد. یک کوچ باید سعی کند به‌جای حرف زدن خوب گوش کند تا فضای امنی برای مراجع خود ایجاد کند.
۲. تشنه یادگیری است: یک کوچ حرفهای باید Learning Machine باشد. به این معنی که باید به‌طور مداوم دانش خود را ارتقاء بدهد، در دوره‌ها و سمینارهای مختلف شرکت کرده و مقالات علمی را دنبال کند تا بتواند خود را به‌روز نگه دارد.
۳. قدرت بالایی در برقراری ارتباط دارد: صحبت‌های گنگ و نامفهوم کاری از پیش نمی‌برند. بنابراین برای اینکه بدانید بهترین کوچ کیست، باید بفهمید چقدر در برقراری ارتباط مهارت دارد. آیا می‌تواند منظور، پیام، توصیه و بازخورد خود را واضح به فرد منتقل کند یا نه.
۴. قدرت تصویرسازی بالایی دارد: یک کوچ حرفهای می‌تواند با شنیدن و دیدن وضعیت کنونی مراجع، آینده، اهداف و چشم‌اندازی که او از خود انتظار دارد را به تصویر کشیده و با روش‌ها و استراتژی‌های درستی این تصاویر را عینیت ببخشد.
۵. نظر خود را تحمیل نمی‌کند: ? بدترین زنگ خطر برای کوچینگ، اعمال نظر کوچ است! چرا که اعمال نظر به مراجع، ماهیت کوچینگ را زیر سوال می‌برد. یک کوچ باید تابع نظرات و خواسته‌های مراجع باشد و بجای درست یا غلط خواندن نظرات او، تنها برای پیدا کردن بهترین مسیر او را راهنمایی و حمایت کند.
۶. قدرت مدل‌سازی بالایی دارد: همه کوچ‌ها ممکن است از روش کوچ‌های دیگر الگوبرداری کنند، اما یک کوچ حرفهای حتی هنگام الگوبرداری تغییراتی در آن ایجاد کرده و مدل مناسب با شرایط مراجع خود را می‌سازد.
۷. در کار خود حرفهای است: هیچ مراجعی از یک کوچ نامنظم که پاسخ پیام‌های او را نمی‌دهد، دیر در جلسات حضور پیدا می‌کند، با دهان پر پاسخ تلفن را می‌دهد و دسترسی به او سخت باشد خوشش نمی‌آید. بنابراین یکی از بهترین روش‌ها برای اینکه بدانید بهترین کوچ کیست این است که حرفهای او را محک بزنید.
۸. قدرت تمرکز بالایی دارد: اگر می‌خواهید بدانید بدترین کوچ کیست باید بگوییم کوچی که حواسش در طول جلسات پرت است! کوچ باید تمرکز بالایی روی مشکلات مراجع و حل مسائل او داشته باشد و در طول جلسه نباید به تلفن، لپ تاپ، صحبت‌های کسانی که بیرون دفتر هستند و مسائل شخصی توجه کند.
۹. قضاوت نمی‌کند: بسیاری از افراد در پاسخ اینکه بهترین کوچ کیست می‌گویند کوچی که قضاوت نمی‌کند. مراجع باید بتواند نظرات و ایده‌های خود را بدون واهمه و ترس با کوچ در میان بگذارد. همراهی کوچ باید بدون هیچگونه قضاوت و پیش داوری باشد.
۱۰. چالش برانگیز است: یک کوچ باید فضایی را برای مراجع فراهم کند که دنیای اطراف خود را بهتر بشناسد. در این شرایط کوچ باید چالش‌هایی برای مراجع ایجاد کند تا حین روبرو شدن با آن‌ها، فضا و دنیای فرد برای او ملموس‌تر و قابل درک‌تر شود.
۱۱. هوش هیجانی دارد: زمانی‌که به دنبال این هستید که بهترین کوچ کیست باید بررسی کنید که کوچ هوش هیجانی بالایی دارد یا نه. چراکه ورود احساسات به جلسات کوچینگ اجتناب‌ناپذیر است و یک کوچ حرفهای باید بتواند آن‌ها را مدیریت کند.
۱۲. درک بالایی از شرایط دارد: سنجش قدرت درک و یادگیری یک کوچ بسیار مهم است. یک کوچ باید به سرعت با حیطه کاری یا مشکلات مراجع خود آشنا شده و شرایط او را درک کند تا بتواند به‌طور کامل از او حمایت کند.
۱۳. مشتری مدار است: یکی دیگر از معیارهای انتخاب کوچ این است که ببینید کوچ چقدر به مشتریان خود اهمیت می‌دهد. یک کوچ باید برای مراجعین خود وقت بگذارد. اینکه به صحبت‌های مراجع گوش دهد و برای حل مشکلات او راه حل‌های مختلف ارائه دهد یک ویژگی بسیار مهم است.
۱۴. هوش اقتصادی بالایی دارد: بسیاری از افراد برای حل مشکلات اقتصادی، سرمایه‌گذاری یا راه‌اندازی یک کسب و کار به یک کوچ مراجعه می‌کنند. در این شرایط کوچ باید هوش مالی و اقتصادی بالایی داشته باشد تا بتواند در جلسات بیزینس کوچینگ با شناخت نیازهای مراجع، بهترین راه‌حل را به او پیشنهاد دهد.
۱۵. خودآگاهی می‌بخشد: آموزش خودآگاهی بزرگترین کمکی است که یک کوچ به مراجع خود می‌کند. یک کوچ باید به مراجع یاد بدهد که چطور نقاط قوت و ضعف خود را شناخته و با توانایی‌های خود آشنا شود. همچنین باید بداند گفتار و اعمال او چه تاثیری بر مراجع می‌گذارد.
۱۵ اصل اخلاقی یک کوچ حرفهای
ویژگی‌های اخلاقی نیز به اندازه اخلاق حرفهای مهم هستند. این ویژگی‌ها باعث اعتماد بیشتر مراجعین به کوچ می‌شوند. همچنین باعث می‌شوند افراد راحت، شفاف، صادقانه و بدون هیچ لجاجت و خجالتی با او صحبت کنند. برای اینکه بدانید بهترین کوچ کیست باید برخی از ویژگی‌های اخلاقی کوچ که در ادامه آورده شده است را نیز بررسی کنید:
۱. دلسوزی: بهترین کوچ‌ها افراد دلسوزی هستند. آن‌ها عمیقا نسبت به مراجعین و مشکلات آن‌ها احساس مسئولیت می‌کنند. یک کوچ دلسوز هیچگاه برای بهبود شرایط مراجع خود او را تحقیر و شرمسار نکرده و سعی می‌کند شرایط فرد را کاملا درک کند.
۲. خلاقیت: بسیاری از افراد برای اینکه بدانند بهترین کوچ کیست خلاقیت او را ملاک قرار می‌دهند. یک کوچ خلاق از تجربه کردن روش‌های جدید و تغییر سبک و روش کوچینگ خود نمی‌ترسد و سعی می‌کند بر اساس شرایط برای کمک به افراد نوآوری داشته باشد.
۳. فروتنی: حس فروتنی یک کوچ حرفهای قابل ستایش است. یک کوچ نباید احساس کند همه چیز را می‌داند و باید سعی کند پا به پای مراجع خود و مشکلاتی که دارد، پیش برود. در اینصورت اگر اشتباهی نیز مرتکب شود به‌راحتی آن را پذیرفته و جبران می‌کند.
۴. حس کنجکاوی: برای اینکه بدانید بهترین کوچ کیست باید بدانید یک کوچ چه زمانی دست از تلاش بر می‌دارد. چراکه همیشه دلایل عدم موفقیت یا ناکامی فرد واضح نیست؛ بنابراین یک کوچ باید بتواند دلایل اصلی اتفاقات و احساسات مراجع خود را متوجه شده و برای حل آن‌ها اقدام کند.
۵. قدردانی: یک کوچ همواره قدردان تلاش‌های مراجع خود خواهد بود. در واقع نباید احساس کند که مراجع وظیفه خود را انجام داده است و باید همواره از او تشکر و قدردانی کرده و او را تشویق کند.
۶. مثبت اندیشی: در اغلب موارد دیدن جنبه‌های منفی یک تصمیم یا اتفاق، مانع بزرگی برای پیشرفت است. به همین دلیل بسیاری از افراد برای اینکه بدانند بهترین کوچ کیست میزان مثبت اندیشی او را ملاک قرار می‌دهند. در واقع یک کوچ در کنار واقع بینی، باید مثبت‌اندیش نیز باشد.
۷. شجاعت: شجاعت از ویژگی‌های مهم یک کوچ است. به این معنی که یک کوچ حرفهای از امتحان کردن روش‌های جدید، سروکار داشتن با یک مراجع بد خلق، نزدیک شدن بیش از حد به آن و پرسیدن سوالات متفاوت از مراجع نمی‌ترسد.
۸. صبوری: متخصصین بسیاری در پاسخ به اینکه بهترین کوچ کیست می‌گویند یک کوچ باید صبور باشد. یک کوچ باید بداند که ایجاد تغییرات در رفتار، مسیر و عملکرد افراد زمان زیادی می‌برد و برای این‌منظور باید زمان اختصاصی برای مراجع خود در نظر بگیرد.
۹. صداقت: یک کوچ نباید به مراجع خود دروغ بگوید. در واقع به‌جای اینکه به مراجعش امیدواری بیهوده بدهد باید حقیقت را به او گفته تا بداند تلاشش کافی نیست یا از مسیر رسیدن به اهداف خود دور شده است. همچنین نباید در بروز احساسات خود بزرگ‌نمایی کند.
۱۰. قابل اعتماد: اگر بپرسید که بهترین کوچ کیست باید بگوییم یک کوچ باید قابل اعتماد باشد. یعنی از اطلاعات شخصی مراجع خود استفاده نکند، آن‌ها را برای کسی بازگو نکرده و حتی با بردن نام مستعار نیز اسرار آن‌ها را در رسانه‌های مختلف منتشر نکند.
۱۱. صمیمیت: دلسوز بودن و رفتاری صمیمانه داشتن یکی از ویژگی‌های مهم اخلاقی یک کوچ است. به همین دلیل فراتر از انتظارات و نیازهای یک مراجع رفتار کرده و رابطه‌ای دوستانه با فرد دارد.
۱۲. مشتاق: اگر از مراجعین مختلف بپرسید که بهترین کوچ کیست می‌شنوید که آن‌ها با کوچ‌هایی راحت‌تر هستند که به کار خود علاقه دارند، مشتاق شنیدن حرفهای آن‌ها بوده و صادقانه برای حل آن‌ها تلاش می‌کنند. چراکه مراجع بی حوصلگی کوچ را احساس می‌کند.
۱۳. احترام و همدلی: احترام و همدلی با مراجع یکی دیگر از معیارهای انتخاب کوچ است. اگر احترام متقابل در یک رابطه نباشد هیچ فردی از رابطه سود نمی‌برد.
۱۴. حمایتگر و مراقب: یک کوچ حمایتگر تمامی مشکلات و چالش‌های مراجع خود را جدی گرفته و سعی می‌کند طول مسیر پیشرفت را پا به پای فرد پیش رفته و دست او را رها نکند. همچنین او باید با زبان بدن آشنا بوده و مراقب همه رفتارها، حرکات و افکار مراجع خود باشد.
۱۵. هوشیاری: یک کوچ باید با تمام روش‌ها و تکنیک‌های کوچینگ آشنا بوده تا بتواند برای هر فرد و متناسب با شرایطی که دارد از مناسب‌ترین و بهترین آن‌ها استفاده کند. هوشیار بودن یک کوچ باعث می‌شود در صورت جوابگو نبودن یک روش، سریع آن را با روش بهتری جایگزین کند.
چگونه بهترین کوچ را انتخاب کنیم؟
برای اینکه میزان بهره‌مندی خود را از کوچینگ بالا ببرید، تنها دانستن اینکه کوچ کیست و چه ویژگی‌هایی دارد کافی نیست. چراکه هر کدام از کوچ‌های حرفهای در زمینه خاصی تخصص دارند؛ این حوزه‌ها می‌تواند یکی از انوع کوچینگ از جمله کوچینگ توسعه فردی، کوچینگ مدیران اجرایی، کوچینگ رهبری، کوچینگ کسب و کار، کوچینگ سلامت، کوچینگ زندگی، کوچینگ خودشناسی، کوچینگ کارکنان، کوچینگ موفقیت و… باشد.
برای اینکه بهترین کوچ را انتخاب کنید ابتدا باید به‌طور دقیق بدانید نیازتان چیست و چرا می‌خواهید از کوچینگ کمک بگیرید. پس از آن باید کوچی را انتخاب کنید که در زمینه مورد نیاز شما دانش و تجربه کافی داشته باشد.
به احتمال زیاد در چنین مواقعی چند کوچ حرفهای پیدا کرده و باید از میان آن‌ها بهترینشان را انتخاب کنید. در این مرحله برای اینکه تشخیص دهید بهترین کوچ کیست باید یک جلسه با او صحبت کنید و معیارهایی که به آن اشاره کردیم را ارزیابی کنید. با ارزیابی این معیارها و ویژگی‌ها متوجه خواهید شد که کدامیک برای شما قابل اعتمادتر است و با کدامیک می‌توانید راحت‌تر حرف بزنید.
در آخر باید سعی کنید با کوچی که انتخاب می‌کنید، شفاف، بی‌پرده، صادقانه و راحت صحبت کنید تا او بتواند بر پایه تجربه و دانش خود به شما کمک کند.
سوالات متداول
آیا برای کوچ (مربی) بودن لازم است که روانشناس باشیم؟
خیر. مربیگری و روانشناسی دو شاخه متفاوت هستند. روانشناسی بر روی مطالعه ذهن متمرکز است. برای مربی شدن باید به عنوان مربی آموزش دید و نیاز به تخصص دیگری ندارد.
