اعتیاد به گوشی موبایل (نشانه‌های هشدار دهنده!)

در حال حاضر گوشی‌های همراه نقش بسیار مهمی در زندگی انسان‌ها بازی می‌کنند؛ این ابزارهای هوشمند علاوه بر امکان ایجاد ارتباطات آسان، می‌توانند افراد را سرگرم کنند، مسیر را نشان دهند، قرارهای کاری را به افراد یادآوری کنند و به عنوان یک وسیله ارتباطی همیشه در دسترس همراه افراد باشند. در واقع گوشی‌ها یک ضرورت طبیعی برای زندگی در دنیای امروزی به شمار می‌آیند.

اما موضوع نگران کننده این است که اکثر افراد زمان زیادی را به نگاه کردن صفحه گوشی اختصاص می‌دهند؛ حتی زمانی‌که در جمعی حضور دارند، حاضر نیستند آن را داخل جیب خود گذاشته و با دیگران صحبت کنند. این نشانه اعتیاد به گوشی موبایل است؛ به طوری‌که تعامل با دنیای واقعی برای این افراد سخت شده و نمی‌توانند مدت زیادی از گوشی خود دور بمانند.

از آنجایی‌که کنار گذاشتن این وسایل ارتباط جمعی بسیار سخت است، باید به‌طور کنترل شده‌ای از آن‌ها استفاده کنید. بنابراین بهتر است بدانید نشانه‌های اعتیاد به گوشی موبایل چیست و چطور از آن جلوگیری کنید تا زندگی سالم و شادتری داشته باشید.

منظور از اعتیاد به گوشی موبایل چیست؟

یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین دلایلی که افراد جذب گوشی‌های همراه می‌شوند دسترسی سریع به اطلاعاتی است که در طول روز به آن نیاز دارند. علاوه بر این گوشی‌های هوشمند بسیار جذاب ساخته شده‌اند؛ به طوری‌که به سختی می‌توان آن‌ها را کنار گذاشت. شاید بخشی از جذابیت آن‌ها به دلیل استفاده از رنگ‌های جذاب، صداهای گوش نواز و سرگرمی‌های هیجان‌انگیز باشد.

اما فردی که اعتیاد به گوشی موبایل دارد در طول روز بارها و برای انجام کارهای غیر ضروری گوشی خود را باز کرده و متوجه نمی‌شود چه زمانی را هدر داده است! فرد ممکن است این‌کار را سر کار، در رختخواب، در جمع دوستان یا آشنایان، در باشگاه ورزشی، سر کلاس درس، در مطب دکتر یا حتی در هنگام خرید و در فروشگاه نیز انجام دهد. اما سؤال اینجاست که از کجا بفهمیم اعتیاد به گوشی موبایل پیدا کرده‌ایم؟ در ادامه در مورد نشانه‌های این اعتیاد بیشتر صحبت خواهیم کرد.

نشانه‌های اعتیاد به گوشی موبایل چیست؟

برای اینکه به خودتان کمک کرده و اعتیاد به گوشی موبایل را ترک کنید، باید ابتدا باور داشته باشید که به آن وابسته شده‌اید و زمان بسیار زیادی را برای بازی یا چرخیدن در اپلیکشن‌های مختلف و شبکه‌های مجازی به هدر می‌دهید. برای این‌منظور نیز باید نشانه‌های این اعتیاد را بیشتر بشناسید. هر کدام از نشانه‌های زیر زنگ خطری برای شماست و باید آن را جدی بگیرید:

• وقتی تلفنتان پیشتان نیست یا اینترنت‌تان قطع شده است مضطرب هستید.
• کار با تلفن همراه مانع از انجام کارهای روزانه و فعالیت‌های مفیدتان می‌شود.
• تلفن همراه شما روزهای تعطیل، جشن‌ها و رویدادهایی که در آن با خانواده و دوستان هستید را خراب کرده و روی روابطتان تاثیر منفی گذاشته است.
• استفاده طولانی مدت از تلفن همراه مشکلات جسمی مانند گردن درد، کمر درد یا چشم درد برایتان به همراه داشته است.
• زمانی‌که سر گوشی خود هستید گذر زمان را متوجه نمی‌شوید.
• با سپری کردن زمان خود با گوشی موبایل دیگر کارها و فعالیت‌های فیزیکی که برایتان خوشایند بوده است را انجام نمی‌دهید.
• استفاده از تلفن همراه برخی از فعالیت‌های حرفه‌ای شما را تهدید می‌کند.
• سعی کرده‌اید میزان استفاده از تلفن همراه‌تان را محدود کنید اما موفق نشده‌اید.
• دیگران به‌طور مداوم به شما گوشزد می‌کنند که به گوشی موبایل اعتیاد پیدا کرده‌اید.

چه کسانی ممکن است به موبایل اعتیاد پیدا کنند؟

حتما شما هم بارها برای انجام کاری به سراغ گوشی خود رفته‌اید، در حالی‌که کارهای واجب‌تر و مهمتری داشته‌اید و بدون اینکه متوجه شوید دقایق زیادی را در گوشی خود چرخیده‌اید. این وقت گذرانی بیش از حد به این خاطر است که گوشی‌های همراه به دلیل داشتن برنامه‌های مختلف و اپلیکیشن‌هایی مانند بازی و رسانه‌های ارتباط جمعی بسیار جذاب هستند. بنابراین همه کسانی که از آن استفاده می‌کنند در معرض اعتیاد به گوشی موبایل خواهند بود.

اما آمارها نشان می‌دهند نوجوانان زیر بیست سال به دلیل شرایط سنی و خلقی، بیشتر در معرض اعتیاد به گوشی موبایل قرار دارند. نوجوانان به دلیل اینکه هنوز خود کنترلی را یاد نگرفته‌اند و تغییرات خلق و خویی بسیاری نیز دارند، نمی‌توانند زمان استفاده از تلفن همراه را کنترل کرده و به موقع آن را کنار بگذارند. آمارها نشان می‌دهند در کشور آمریکا حدود ۲۷ درصد از دارندگان گوشی‌های همراه، نوجوانانی بین ۱۱ تا ۱۴ سال هستند که حتی زمان خواب نیز از گوشی خود فاصله نمی‌گیرند.

با اینکه این مشکل در نوجوانان برجسته‌تر است، اما باید بدانید هر کسی ممکن است به این اعتیاد مبتلا شود. بنابراین بهتر است هوشیارانه از گوشی همراه خود استفاده کنید. علاوه بر این افراد زیر نیز بیشتر در معرض اعتیاد به گوشی موبایل قرار دارند:

• افرادی که از اضطراب رنج می‌برند
• افرادی که افسرده هستند
• افرادی که اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی دارند
• افرادی که درونگرا هستند
• افرادی که مهارت خود کنترلی ندارند

اعتیاد به گوشی موبایل چه ضررهایی دارد؟

بزرگ‌ترین زیانی که با اعتیاد به گوشی همراه به خود می‌زنید این است که خودتان را از بودن کنار دوستانتان، گشتن در طبیعیت و کسب تجربه‌های هیجان‌انگیز محروم می‌کنید. بسیاری از متخصصان معتقدند این نوع اعتیاد می‌تواند مانند قمار باعث تغییرات خلق و خو در افراد شده و اثرات منفی زیادی به‌همراه داشته باشد. اما مهمترین مضراتی که این اعتیاد دارد را می‌توان به موارد زیر تقسیم کرد:

۱. زیان‌های مربوط به سلامت روان

اگرچه ممکن است کسی که اعتیاد به گوشی همراه پیدا می‌کند انسان منزوی و افسرده‌ای باشد و گوشی همراه برایش ابزاری برای رهایی از حس تنهایی باشد، اما در کل خود اعتیاد به گوشی می‌تواند باعث افزایش میزان اضطراب و افسردگی شود. علاوه بر این نوجوانانی که به گوشی همراه خود معتاد هستند بیشتر در معرض استرس مزمن و عدم ثبات عاطفی هستند.

۲. اختلالات خواب

گشتن در گوشی همراه درست زمانی‌که به قصد خواب در تخت خود دراز کشیده‌اید باعث می‌شود خواب پریشان، آشفته و نامنظمی داشته باشید. طبق آنچه محققان دانشگاه ایالت اوهایو می‌گویند، کسانی‌که اعتیاد به گوشی موبایل دارند و پیش از خواب به‌طور متوسط ۴۶ دقیقه از گوشی خود استفاده می‌کنند نمی‌توانند بخوابند، خوابشان عمیق نیست و دچار کم‌خوابی و بی‌خوابی می‌شوند.

۳. افزایش تصادفات رانندگی

زمانی‌که حین رانندگی از تلفن همراه خود استفاده می‌کنید، مجبور هستید برای مدتی چشم از جاده بردارید. همین باعث بروز تصادفات جزئی یا سنگین می‌شود. افرادی‌که اعتیاد به گوشی موبایل دارند بیشتر از گوشیشان حین رانندگی استفاده می‌کنند و میزان تصادفاتشان نیز بالاتر است. آمارها نشان می‌دهند درصد بالایی از تصادفات به علت استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگی است که بخشی از آن‌ها منجر به مرگ فرد می‌شوند.

۴. عملکرد ضعیف در محیط‌های کاری

آمارها نشان می‌دهند حدود ۷۰ درصد کارمندان در ایالت متحده آمریکا هنگام کار از گوشی همراه خود استفاده می‌کنند. این حواسپرتی حین انجام کار باعث کاهش عملکرد در محیط کاری شده و گاهی منجر به اخراج افراد می‌شود.

۵. عملکرد ضعیف در محیط‌های آموزشی

استفاده از گوشی همراه در محیط‌های آموزشی، مدارس و دانشگاه‌ها باعث کاهش تمرکز افراد و کاهش میزان یادگیری آن‌ها می‌شود. در نهایت فرد افت تحصیلی شدید پیدا کرده و با مشکلاتی مانند سرخوردگی و کمبود اعتماد به نفس مواجه می‌شود. این مشکل برای نوجوانان به‌طور جدی‌تری اتفاق می‌افتد؛ چراکه اکثرا نمی‌توانند به قوانین مدرسه پایبند بوده و به دلیل اعتیاد به گوشی موبایل به‌طور مداوم در کلاس از گوشی خود استفاده می‌کنند.

۶. اختلال عملکرد گابا

گابا (GABA) یا گاما آمینوبوتیریک اسید یک انتقال دهنده عصبی مهاری یا بازدارنده است. این انتقال دهنده یک حس آرام بخش و سرخوشی را در فرد ایجاد کرده و حتی می‌تواند میزان اضطراب را در افراد کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که اعتیاد به گوشی موبایل می‌تواند باعث کاهش یا افزایش میزان تولید گابا در سیستم عصبی شود. این اختلال در عملکرد گابا نیز باعث بروز مشکلات روحی و جسمی زیادی می‌شود و سلامت فرد را به‌خطر می‌اندازد.

۷. کاهش ماده خاکستری مغز

ماده خاکستری مغز، به بخشی از سیستم عصبی مرکزی که مسئول کنترل حرکت، حافظه و احساسات افراد است متصل است. یک مطالعه علمی نشان می‌دهد که میزان ماده خاکستری در مناطق مهمی از مغز افرادی که اعتیاد به گوشی همراه دارند کاهش یافته است. در نتایج این مطالعه مشخص شده است شکل و اندازه مغز این افراد مانند شکل و اندازه مغز افراد معتاد به مواد مخدر است. این خود باعث بروز بسیاری از اختلالات روانی و مشکلات ارتباطی در فرد می‌شود.

۸. افزایش میل به خودکشی

بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، میزان خودکشی ۶۵ درصد افزایش یافته است. مطالعات نشان می‌دهند تعداد زیادی از افرادی‌که در سنین نوجوانی افسرده شده و اقدام به خودکشی کرده‌اند به میزان زیادی از گوشی همراه خود استفاده می‌کرده‌اند. در این میان شانس خودکشی نوجوانان دختر بیشتر بوده است. هنوز به‌طور قطع ثابت نشده است که علت خودکشی این افراد اعتیاد به گوشی موبایل بوده است، اما محققان بر این باورند که افزایش خودکشی بازتاب مستقیم اثرات منفی اعتیاد به گوشی همراه است.

چگونه اعتیاد به گوشی موبایل را درمان کنیم؟

اعتیاد به گوشی موبایل بسیار فراگیر شده است، یکی از دلایل آن نیز جذابیت این وسیله است. اما علت دیگر آن این است که مرزهای مشخصی برای استفاده از آن مشخص نمی‌کنید و هیچ چیزی نمی‌تواند جلوی شما را هنگام رفتن سمت گوشی بگیرد. اما برای درمان و پیشگیری از بروز این مشکل راهکارهایی وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

• در خانه قوانینی را برای استفاده از تلفن همراه برای خود، کودکان و نوجوانان ایجاد کنید. (اگر در تعامل صحیح با فرزند نوجوان خود مشکل دارید از یک کوچ متخصص در زمینه کوچینگ نوجوانان کمک بگیرید.)
• در طول روز کاملا هوشیارانه و از روی عمد تلفن همراه خود را جایی قرار دهید که نتوانید از آن استفاده کنید؛ به‌طور مثال می‌توانید هنگام رفتن به باشگاه آن را در خانه بگذارید.
• برنامه‌ها و اپلیکیشن‌هایی که باعث اعتیاد شما شده‌اند را بشناسید و آن‌ها را از روی گوشی خود حذف کنید.
• تنظیمات جدیدی روی تلفن همراه خود ایجاد کنید تا بسیاری از اعلانات غیر ضروری حذف شوند.
• فعالیت‌های جذاب و سرگرم کننده که برای انجام آن‌ها نیازی به گوشی همراه ندارید انجام دهید؛ این فعالیت‌ها می‌توانند شامل نقاشی، ورزش و موسیقی باشند.

آیا برای ترک اعتیاد به گوشی موبایل احتیاج به کمک دارید؟

اعتیاد به گوشی موبایل مساله بسیار جدی است که باید به سرعت آن را تشخیص دهید و نسبت به درمان آن اقدام کنید. گاهی ترک اعتیاد به گوشی موبایل بسیار شدید است و فرد به دلیل مشکلات روانی که در این مسیر پیدا کرده است نمی‌تواند به تنهایی با آن مبارزه کند. بنابراین شاید بهتر باشد از افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرید.

اگر شما هم جزء این دسته از افراد هستید یا فرزندی دارید که باید سریعا به او کمک کرده و آینده او را نجات دهید، می‌توانید علاوه بر مشاورین و روانشناسان از یک کوچ کمک بگیرید. یک کوچ می‌تواند فردی که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند را همراهی کند تا بتواند اعتیاد خود را کنار بگذارد. همچنین با شرکت در جلسات کوچینگ توسعه فردی می‌توانید روی اهداف خود تمرکز کرده و برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ریزی کنید تا رفته رفته اهمیت و نقش گوشی همراه برایتان کاهش پیدا کند.

سوالات متداول