احتمالا اصطلاح هدف گذاری اسمارت به گوش شما نیز خورده است. اگرچه این روش از هدف گذاری مزایای قابل توجهی دارد، اما بسیاری از ما هنوز دید و دانش محدودی نسبت به آن داریم و حتی در ذهن خود فکر می‌کنیم که هدف گذاری‌های هوشمندانه‌ای داشته و در این راه موفقیم!
اوضاع زمانی خراب‌تر می‌شود که تنها یک سوم از اهداف و خواسته‌های افرادی که از هدف گذاری اسمارت استفاده می‌کنند در عمل قابل دستیابی است. در چنین مواقعی افراد به‌جای اینکه روی اهداف واضح و مشخص خود تمرکز کنند، زمان و انرژی خود را روی اهداف غیر ضروری و نامشخص می‌گذارند.
لازم نیست دست از تلاش بردارید؛ به‌جای ناامیدی، بهتر است هدف گذاری هوشمندانه را بشناسید و بر اساس آن به‌طور واضح و مشخص ایده‌ها و آرزوهایی که در سر دارید را پیاده کنید. در این مقاله به معرفی هدف گذاری اسمارت پرداخته و توضیح می‌دهیم که چگونه هدف گذاری دقیق‌تری با استفاده از این روش داشته باشید.
هدف گذاری اسمارت چیست؟
نام SMART و هدف گذاری بر اساس آن اولین بار توسط جورج تی دوران و در مقاله‌ای به نام “اسمارت: روشی برای نوشتن اهداف و مقاصد مدیریت” (منتشر دشه در مجله مدیریت ریویو) برده شد.
اسمارت متشکل از چهار حرف انگلیسی S.M.A.R.T است که هر کدام از آن‌ها نماینده یکی از معیارهای مهم برای یک هدف مشخص و هوشمندانه است. در واقع به گفته جورج دوران هدف گذاری اسمارت باید مشخص (Specific)، قابل اندازه گیری (Measurable)، قابل واگذاری (Assignable)، واقع بینانه (Realistic) و مرتبط با زمان (Time-related) باشد.
با گذشت زمان برخی از واژه‌های تعریف شده در بالا تغییر کرده و در نهایت آنچه در ادامه می‌خوانید به عنوان معنی و تعریف مشخصی از هدف گذاری اسمارت توسط بسیاری از متخصصین در نظر گرفته شد.
۱. واضح و مشخص (Specific): هدف باید کاملا مشخص و واضح بوده و هیچگونه ابهامی در آن وجود نداشته باشد. به‌طور مثال اینکه می‌گویید می‌خواهم موفق شوم کافی نیست و مشخص نمی‌کند که شما در چه راهی و از چه طریقی می‌خواهید به موفقیت برسید. به‌جای آن باید بگویید می‌خواهم در شغلی که دارم موفق شده و تا پایان سال به میزان مشخصی از درآمد برسم.
۲. قابل اندازه گیری (Measurable): اهداف غیر قابل اندازه گیری با شکست مواجه می‌شوند و نامفهوم هستند. هدف شما باید دارای مقادیر کمی و اندازه‌گیری مشخص باشد.
به‌طور مثال اینکه بگویید می‌خواهم تا سال آینده لاغر شوم اشتباه است. به‌جای آن باید به‌طور دقیق مشخص کنید که تا دو ماه آینده می‌خواهم ۲ یا ۳ کیلوگرم وزن کم کنم. همچنین اگر بگویید می‌خواهم سرانه کتابخوانی خود را افزایش دهم غلط است؛ طبق اصول هدف گذاری اسمارت باید بگویید می‌خواهم در هر ماه یک کتاب بخوانم.
۳. قابل دستیابی (Achievable): هدف شما باید بر اساس مهارت‌ها، امکانات و توانایی‌هایتان تنظیم شده و برای شما قابل دستیابی باشد. این به این معنی نیست که اهدافتان را سطح پایین در نظر بگیرید؛ برعکس هدف گذاری اسمارت می‌تواند شما و توانایی‌هایتان را تا حد زیادی به چالش بکشد.
به‌طور مثال اگر بخواهید با وجود اضافه وزن زیاد و بی‌تحرکی مطلق در چندین سال گذشته، تا ۶ ماه دیگر یک قهرمان دو میدانی شوید دور از دسترس و حتی خنده دار به‌نظر می‌رسد! بهتر است واقع بینانه فکر کرده و برای متعهد ماندن به برنامه ریزی خود، هدف بزرگ خود را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید.
۴. واقع بینانه و مرتبط (Relevant): فکر کنید با نگاه کردن به زندگی یکی از دوستانتان مدرس زبان شدن را یکی از اهداف خود در نظر گرفته باشید؛ در حالی که کمترین علاقه‌ای به زبان و یادگیری آن ندارید.
اگرچه الگو گرفتن و ایده برداری از زندگی دیگران و نحوه هدف گذاری اسمارت آن‌ها ایده بدی به نظر نمی‌رسد، اما به این دقت کنید که هدف شما باید دغدغه خود شما باشد نه فرد دیگر. باید ببینید به چیزی که تعیین کرده‌اید علاقه دارید یا نه. در غیر این صورت انگیزه کافی برای تلاش برای رسیدن به آن را نخواهید داشت.
۵. چارچوب زمانی (Time- bound): در هدف گذاری اسمارت بازه زمانی مشخصی برای رسیدن به اهداف تعیین می‌شود. در واقع شما باید زمانی را برای رسیدن به یک هدف خاص مشخص کنید. به‌طور مثال اگر بگویید می‌خواهم سال آینده فروشی دو برابر داشته باشم غلط است؛ چراکه تعیین نکرده‌اید آیا در ماه‌های آغازین سال می‌خواهید به این درآمد برسید یا ماه‌های میانی و ماه‌های پایانی سال. بهتر است بگویید می‌خواهم در آبان سال آینده در آمدی دوبرابر آنچه اکنون دارم داشته باشم.
داشتن این معیارها تضمین کننده موفقیت اهداف شما نیستند؛ چراکه رسیدن به اهداف به میزان تلاش و درستی مسیرتان بستگی دارد. اما باید این را به یاد داشته باشید که اهداف غیر هوشمندانه تضمین کننده نتایج غیر بهینه هستند.
چرا باید هدف گذاری اسمارت داشته باشیم؟
اهدافی که با دقت، آینده نگری و با در نظر گرفتن همه جوانب تعیین نشده باشند باعث سردرگمی افراد و نتایج ضعیف و غیر مولد می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند حدود ۷۱ درصد از اهداف مربوط به بازاریابی ناقص مانده و هیچگاه به هدف نرسیده‌اند. در واقع فعالیت‌های مرتبط با آن اهداف هیچگاه به نتیجه‌ای نمی‌رسند؛ در انتها نیز فرد متوجه می‌شود وقت، انرژی و بودجه خود را برای هدفی موهوم و غیر قابل دسترس به هدر داده است.
مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم از جمله نشانه‌هایی هستند که مشخص می‌کنند هدف فرد یا سازمان به درستی تعیین نشده، همه جانبه نبوده و براساس واقعیت تنظیم نشده است.
- جلساتی که مکررا به منظوری خاص تشکیل می‌شوند اما تا انتها مشخص نیست چه هدفی مدنظر افراد است و چه کارهایی باید برای رسیدن به آن انجام داد!
- برنامه ریزی‌های مختلف برای رسیدن به هدف که در میانه راه به‌طور کل تغییر مسیر می‌دهند
- هدف‌هایی که پس از مدتی تلاش به حال خود رها می‌شوند.
- نداشتن امکانات، توانایی‌ها و شرایط مورد نیاز برای رسیدن به هدف
چگونه هدف گذاری اسمارت داشته باشیم؟
درست است که هدف گذاری اسمارت مزایای بسیاری دارد و در بیشتر مواقع می‌تواند کارساز باشد، اما سوال مهمی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که چطور از اشتباهات هدف گذاری جلوگیری کرده و هوشمندانه تعیین هدف کنیم؟
پیش از آنکه به پاسخ پرسش بالا بپردازیم، ابتدا لازم است کمی با خودتان صادق باشید و به این فکر کنید که تا کنون چند بار پس از نوشتن اهداف خود و برنامه ریزی برای آن‌ها احساس رضایت کامل داشته‌اید. اگر حس شما نسبت به این موضوع منفی بوده است، باید بدانید تنها نیستید؛ چراکه در حال حاضر اکثر افراد با تنظیم اهدافشان احساس سرخوردگی می‌کنند.
این حس زمانی اتفاق می‌افتد که شما تنها نام هدف گذاری اسمارت را شنیده‌اید و بدون اینکه در مورد آن اطلاعات کاملی داشته باشید، خودتان را با نوشتن اهداف کلی و جزئی گول زده‌اید.
اگر شما نیز به دنبال اصول هدف گذاری اسمارت هستید، جالب است بدانید که متخصصان این حوزه راهکارهای زیر را برای اجرای این شیوه از هدف گذاری پیشنهاد کرده‌اند:
۱. فراهم کردن مقدمات. برخی از اهداف بزرگ هستند و برای رسیدن به آن‌ها باید مقدماتی فراهم کرد؛ وگرنه با شکست پی در پی مواجه خواهید شد. همین شکست‌ها باعث ناامیدی و کاهش اعتماد به نفس شما می‌شوند. باید از اهداف کوچک شروع کنید؛ حتی اگر اهداف بزرگی دارید باید سعی کنید قدم به قدم پیش بروید و اهداف خود را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید.
۲. پدیرش شکست به عنوان بخشی از مسیر. اجازه ندهید با هر شکست ترس بر شما غلبه کند. سعی کنید شکست‌های خود را با آغوش باز بپذیرید، از آن‌ها ایده بگیرید و در مقابل هر گونه پیروزی را جشن بگیرید.
۳. اهداف خود را مکتوب کنید. اهداف خود را با به زبان آوردن به حال خود رها نکنید. طبق مطالعاتی که در دانشگاه دومینیکن آمریکا انجام شده است، کسانی که اهداف خود را مکتوب می‌کنند، احتمال موفقیتشان بیشتر است.
آیا نیاز است که برای هدف گذاری اسمارت با یک کوچ مشورت کنید؟
برخی از مواقع تا مرز هدف گذاری اسمارت می‌روید و به دید خودتان همه چیز به بهترین شکل پیش رفته است، اما با افتادن در مسیر تحقق اهداف متوجه می‌شوید که نتوانسته‌اید هوشمندانه تعیین هدف کنید.
در چنین شرایطی شاید بهتر باشد با افرادی که در این زمینه تخصص و تجربه کافی دارند صحبت کرده و مشکل را با آن‌ها در میان بگذارید. کوچینگ موفقیت می‌تواند دید شما را برای شناخت نیازها و خواسته‌هایتان باز کرده، کمکتان کند که نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید تا بتوانید بر اساس چشم اندازی که از آینده خود در ذهن دارید تعیین هدف کنید. تنها کافی است بهترین و مناسب ترین کوچ را برای خود پیدا کنید و به او اعتماد کنید.
در نظر داشته باشید که یک کوچ پا به پای شما قدم بر می دارد تا بتوانید به اهدافتان برسید. اگر شما نیز به دنبال پیدا کردن یک کوچ متعهد و حرفه‌ای هستید، پیشنهاد می‌کنیم از طریق فرم زیر با ما در ارتباط باشید. شما می‌توانید با یک جلسه مشاوره رایگان، بهترین کوچ بر اساس شرایط خود را انتخاب کنید.
من امیرحسین بزرگ کیان کوچ مورد تایید فدراسیون بین‌المللی کوچینگ هستم.
برای ثبت نام در یک جلسه کوچینگ رایگان، فرم زیر را پر کنید
پاسخ به سوالات متداول
هدف گذاری اسمارت چیست
هدف گذاری اسمارت مخفف چهار کلمه است که عبارتند از: مشخص (Specific)، قابل اندازه گیری (Measurable)، قابل دستیابی (Achievable)، واقع بینانه و مرتبط (Relevant) و مرتبط با زمان (Time- bound). این روش هدف گذاری تا به حال به عنوان بهترین روش برای تعیین اهداف در زندگی فردی و شغلی شناخته شده است.
هدف گذاری به شیوه اسمارت چه مزایایی دارد؟
هدف گذاری به شیوه اسمارت باعث می‌شود کمترین خطا را در تعیین هدف داشته باشید. اهدافی که با این روش تعیین می‌کنید در بیشتر مواقع به نتیجه خواهند رسید. به طوری که اکثر افراد با برنامه ریزی‌های دقیق برای رسیدن به اهداف اسمارت می‌توانند بدون تلف کردن انرژی، هزینه و وقت اضافی به مقصد خود برسند.
چطور هوشمندانه هدف گذاری کنیم؟
ابتدا از اهداف کوچک شروع کنید؛ حتی اگر هدفتان بزرگ است آن را به اهداف کوچک تری تقسیم کنید. اهدافتان را مکتوب کرده و اصول هدف گذاری اسمارت را به طور دقیق در آن‌ها رعایت کنید. پس از هر شکست خود را نبازید و درک کنید شکست دریچه ای بر پیروزی شماست. برنامه دقیقی برای اهدافتان تنظیم کرده و به آن پایبند باشید.
