میخوام تغییر شغل بدم. برای تغییر شغل چه باید کرد؟ مزایا و معایب تغییر شغل چیست؟ شرایط تغییر شغل کدامند؟
احتمالاً در میان دوستان و اطرافیانتان کسانی را دیده‌اید که مدتهاست در جستجوی شغل هستند. بسیاری از آنها می‌خواهند فقط کاری برای انجام دادن داشته باشند. کاری که به آنها در تامین هزینه‌های حداقلی زندگی کمک کند. چنین افرادی ممکن است به جایگاه شغلی شما غبطه بخورند. در چنین شرایطی شاید صحبت از تغییر شغل عجیب به نظر برسد. آن هم در کشور ما که اغلب مردم از لحاظ اقتصادی حال و روز خوبی را تجربه نمی‌کنند.
با این وجود همه ما در مقاطعی از زندگی در می‌یابیم که از تغییر شغل گریزی نیست و برای رشد و توسعه خود نیاز داریم راه دیگری را در پیش بگیریم.
از آنجایی که تغییر شغل یکی از تصمیمات بزرگ و مهم زندگی به شمار می‌رود، طبیعیست که در مسیر آن با تردیدها، ابهامات، سوالات و دغدغه‌های زیادی مواجه شویم. در این مقاله قصد داریم به بخش زیادی از چالش های تغییر شغل پاسخ دهیم.
اگر شما هم مدتهاست به تغییر شغل فکر می‌کنید، اما در راستای آن اقدامی نکرده‌اید، تا پایان این مقاله با ماه همراه باشید.
آیا زمان تغییر شغل فرا رسیده است؟ (۶ نشانه برای تشخیص بهترین زمان تغییر شغل)
گاهی فکر کردن به تغییر شغل می‌تواند ناشی از خستگی باشد. در چنین مواقعی رفتن به یک سفر تفریحی یا یک مرخصی کوتاه می‌تواند راهگشا باشد. اما گاهی زندگی با نارضایتی شغلی طولانی می‌شود.
در صورت پررنگ بودن نشانه‌های زیر، لازم است به تغییر شغل جدی‌تر بیندیشید:
۱) بی‌انگیزگی و بی‌تفاوتی در محل کار
در این حالت تعلق احساسی شما با کارتان اندک است و آنچه صبح‌ها شما را از خواب بیدار می‌کند، انگیزه مالی است. علاوه بر این مدتهاست که ایده جدیدی را در کارتان امتحان نکرده‌اید و عملکرد شما صرفا از روی انجام وظیفه است.
۲) احساس هدررفت استعدادها و توانایی‌ها
گاهی در محل کار احساسی شبیه ربات داریم. رباتی که صرفا برنامه‌ای را اجرا می‌کند و در بهبود آن نقشی ندارد.
۳) حتی حقوق هم نمی‌تواند نارضایتی ما را جبران کند
برخی مواقع حتی پیشنهاد حقوق بیشتر نیز نمی‌تواند ما را به ماندن در یک شغل دلگرم کند. ممکن است پیشنهاد افزایش حقوق تنها یک یا دو ماه بتواند ما را راضی کند اما این رضایت، عمر کوتاهی دارد؛ به زودی دوباره نگاهمان به ساعت است، دوباره تعطیلات و مرخصی‌ها را چک می‌کنیم؛ به این امید که کمتر در محل کار حاضر باشیم.
۴) شغل ما بر سلامت و سبک زندگی ما تاثیر منفی دارد
گاهی فشار و استرس شغلی به اندازه‌ایست که منجر به خستگی مزمن می‌شود؛ در حدی‌که توانی برای صرف وقت با خانواده و تفریح نداریم. حتی گاهی این فشارها منجر به بی‌خوابی می‌شود.
۵) در مورد یک شغل جدید رویاپردازی می‌کنید
در اوقات کاری، به جای ایده‌پردازی و اجرای مسئولیت‌ها، در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های شغل‌یابی گشت می‌زنید؟
مدتهاست در جمع دوستان یا همکاران خود در مورد ایده یا مسیر شغلی جدیدی صحبت می‌کنید؟ همان مسیر شغلی‌ای که شوق زندگی را در شما بیدار می‌کند.
اگر چنین است لازم است جدی‌تر به تغییر شغل بیندیشید. این مساله یکی از موضوعات رایج مراجعان، در جلسات کوچینگ شغلی است.
آیا تغییر شغل خوب است؟ (دلایل تغییر شغل)
به طور کلی نمی‌توانیم در مورد درستی یا نادرستی تغییر شغل نظر دهیم. تصمیم گیری برای تغییر شغل یک مسئله کاملا شخصی است و می‌تواند به طور خاص در جلسات کوچینگ مسیر شغلی مورد بررسی قرار گیرد. با این حال دلایل زیر برای تغییر شغل، منطقی به‌نظر می‌رسد:
۱) علایق ما در طول مسیر زندگی تغییر می‌کند
علایق دوران نوجوانی و اوایل جوانی معمولا حاصل تصاویری خودساخته است. این تصاویر زیبا معمولا از طریق خانواده یا جامعه به ما منتقل می‌شوند. اما به مرور که دست به کار می شویم و مشاغل گوناگون را در عمل می‌آزماییم، علایق واقعی خود را کشف می‌کنیم. این جنس علایق حاصل تجربه است. بنابراین ماندن در شغلی که حاصل علایق دوران خامی و بی تجربگی ماست چندان منطقی نیست.
۲) هر چه پیش می‌رویم استعدادهای بیشتری در خود کشف می‌کنیم
ما انسان ها عاشق موفقیت هستیم. هر چه در کاری استعداد بیشتری داشته باشیم، شانس موفقیت ما در آن کار بیشتر است. اما کشف استعدادها صرفا از طریق آزمونهای استعدادیابی و شخصیت شناسی امکان پذیر نیست. ما از طریق تجربه، استعدادهای خود را کشف می کنیم. بنابراین هر چه در مسیر شغلی با تجربه‌تر می شویم، استعدادهای بیشتری در خود کشف می کنیم. و کشف این استعدادها ما را به سمت شغل‌هایی که شانس موفقیت و رشد بیشتری دارند، ترغیب می‌کند.
۳) تغییرات در مشاغل و نیازهای بازار سریع‌تر می‌شود
این روزها آنقدر درباره تغییرات مشاغل به واسطه هوش مصنوعی شنیده اید که هر حرفی در این زمینه توضیح واضحات است.
با توجه به این موضوع گاهی هدف از تغییر شغل سازگاری با مشاغل و نیازهای روز بازار است. ما نیاز داریم مهارتهای روز دنیا را بیاموزیم و همزمان این مهارت ها را در شغلی جدید بیازماییم.
موانع تغییر شغل چیست؟ (باورهای محدودکننده در مورد تغییر شغل)
حتی اگر در درون احساس کنیم که زمان تغییر شغل فرا رسیده و در مورد ضرورت آن قانع شده باشیم، همچنان موانعی بر سر راه ما وجود دارند. موانعی که بیشتر از جنس باورهای محدودکننده هستند. در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱) آیا تغییر شغل زحمات سال‌های قبلم را هدر نمی‌دهد؟
در سال های دور فیل‌هایی وجود داشت که بسیار کمیاب بودند. پادشاهان زمانی که می خواستند به کشوری دیگر سفر کنند به عنوان هدیه ای ارزشمند و نفیس، فیل سفید هدیه می دادند. این فیلها نیاز به نگهداری ویژه ای داشتند. باید درباری جداگانه به آن اختصاص می دادند. غذای متفاوتی به آنها میدادند و افرادی که به طور خاص از آنها مراقبت می‌کردند. خلاصه اینکه دربار باید هزینه قابل توجهی را صرف مراقبت و نگهداری این فیل ها می کرد. مشکل زمانی پیش می آمد که کشور با بحران روبرو میشد. بحران هایی مانند قحطی، زلزله و سیل. در این گونه مواقع با وجود حساسیت در شرایط و کمبود منابع، مراقبت و رسیدگی به فیل سفید کماکان مانند قبل بود. مردم در بحران بودند و غذا نداشتند. اما فیل باید غذایش با همان کیفیت قبل تامین میشد. نیاز به فضای بیشتری بود. اما فیل سفید همچنان فضای قبل را اشغال کرده بود.
داستان فیل استعاره از دارایی هایی است که روزی برای ما ارزشمند بودند و برایشان هزینه زیادی کرده بودیم. اما امروز ارزش و فایده چندانی ندارند. اما چون برایشان وقت و هزینه و منابع زیادی صرف کرده ایم، حاضر نیستیم چنین دارایی هایی را رها کنیم و جا را برای ارزشمندتر باز کنیم.
این موضوع در مورد تغییر شغل هم اتفاق می افتد. روزی شغلی را انتخاب کرده ایم. برایش وقت زیادی کسب کرده ایم. روابط زیادی ساخته ایم. مهارت های زیادی را در جهت رشد در آن کسب کرده بودیم. اما امروز علاقه و استعداد خود و همچنین نیاز بازار را در شغل دیگری می بینیم. رها کردن شغل قبلی و ورود به شغل جدید می تواند برای ما زمینه ساز رشد و موفقیت های بیشتری باشد. اما چون در شغل قبلی هزینه کرده ایم، ترک شغل فعلی برایمان دشوار می نماید. سوال اینجاست که آیا شغل فعلی به فیل سفیدی در زندگی شما تبدیل شده است؟
۲) با مخالفت‌های اطرافیانم چه کنم؟
اول از همه بپذیرید که مخالفت اولیه خانواده با تغییر شغل شما یک امر طبیعی است.
ممکن است حقوق شما بخشی از منبع درآمد خانواده باشد، که تصمیم به تغییر شغل این منبع درآمد را تهدید کند؛
یا حتی اگر با خانواده خود زندگی می‌کنید، ممکن است قطع درآمد شما، بار مالی جدیدی بر دوش خانواده‌تان بگذارد.
به هر حال دلیل هرچه باشد، سعی کنید به جای اینکه خانواده را مانعی در مقابل تغییر مسیر شغلی و موفقیت خود بدانید، ابتدا نگرانی و مخالفتشان را بشنوید و با آنها همدلی کنید. در گام بعد تلاش کنید تا در نهایت آرامش به آنها توضیح دهید که دلیل این تغییر شغل چیست و آنها را متقاعد کنید که حرکت به سمت مسیر شغلی جدید زندگی بهتر، مرفه‌تر و موفق‌تری را برای شما و خانواده به‌همراه خواهد داشت. شاید حتی بهتر باشد نسبت به مستقل شدن از خانواده اقدام کنید.
با این کار شما از همراهی و حمایت آنها را در تغییر مسیر شغلی برخوردار خواهید بود. همراهی و حمایتی که یک منبع روانی بسیار ارزشمند خواهد بود.
۳) اعتماد به نفس تغییر شغل را ندارم
اعتماد به نفس، نسخه درونی شده‌ی اعتمادی است که دیگران به ما دارند. ما در مورد موضوعات مختلف نداهایی را در مورد توانمندی های خود از افراد نزدیک زندگی مان شنیده ایم: «تو در فلان کار خوب هستی؟» یا «اینکه فلان کار، کار تو نیست.» ما به مرور این نداها را درونی می‌کنیم و حتی برخی از آنها برایمان تبدیل به یک باور می شوند.
بنابراین اگر در مورد تغییر شغل احساس می کنید که اعتماد به نفس لازم را ندارید، شاید ندایی از نزدیکانتان در شما درونی شده. در چنین مواقعی همراهی یک دوست، معلم یا کوچ که حس می کنید شما را عمیقا باور دارد، می تواند در افزایش اعتماد به نفس شما موثر باشد. شنیدن مکرر حرف ها و توصیه های چنین فردی می تواند اعتمادی که به شما دارند را در وجودتان درونی کند و به نوعی منجر به تغییر باور شما نسبت به توانایی‌تان شوند.
۴) تغییر شغل خیلی دل و جرئت می‌خواهد
تصور ما از تغییر شغل معمولا یک اقدام انقلابی و هیجانی است. فردی که دیگر از شغلش خسته شده. یک روز به طور ناگهانی تصمیم می‌گیرد نامه استعفایش را بنویسد و به رئیس تحویل دهد و پا به مسیر ناشناخته‌ها بگذارد.
البته که بالاخره تغییر شغل با استعفا از شغل فعلی اتفاق می‌افتد. اما خوب است به خاطر داشته باشیم که تغییر شغل‌ها معمولا تدریجی اتفاق می‌افتند. فرد مدتی در مورد شغل جدید تحقیق و مشورت می‌کند، مدتی به موازات شغل فعلی آن را انجام می‌دهد و مهارتهای مورد نظر در آن شغل را کسب می‌کند، حال و هوای آن شغل را تجربه می‌کند و زمانی که اوضاع اندکی از نظر مالی مناسب بود شغل قبلی را کنار گذاشته و روی شغل جدید متمرکز می‌شود.
اگر در مورد تغییر شغل به جای ذهنیت تکاملی، ذهنیت انقلابی داشته باشیم، ترس و دلهره زیاد مانع از ریسک پذیری ما می‌شود و ما را در حاشیه امن‌مان باقی نگه می‌دارد.
چرا از تغییر شغل می‌ترسیم؟
- نکند واقعا به این شغل علاقه‌مند نباشم؟ شاید آواز دهل شنیدن از دور خوش است.
- اصلا شاید من در این شغل استعداد نداشته باشم.
- اگر با تغییر شغل استقلال مالی‌ام را از دست دهم چه؟
- اگر نتوانم در مسیر جدید موفق باشم، دیگر نمی توانم به شغل قبلی ام برگردم.
- می ترسم بعد از انتخاب شغل جدید، یک عمر پشیمان شوم.
احتمالا شما هم در مسیر تغییر شغل، با یک یا برخی از این ترس‌ها مواجه بوده اید. اما ریشه‌ی چنین ترس‌هایی چیست؟
یکی از دلایل مهم چنین ترس‌هایی نحوه مواجهه ما با ریسک است.
در سال ۱۹۷۰ دور روانشناس مطرح به نامهای دانیل کانمن و ایموس تِوِرسکی آزمایش‌هایی را در مورد نحوه ارزیابی سود و زیان توسط ما انسانها انجام دادند. نتیجه این آزمایش‌ها این بود که ما انسانها دو برابر آنچه برد را دوست بداریم، از شکست متنفریم. اگر در یک بازی ببریم، یک واحد احساس شادی و لذت می‌کنیم. اما باخت در همان بازی ما را دو واحد ناراحت می‌کند. فرقی هم نمی کند که این پیروزی یا شکست در یک مسابقه فوتبال باشد یا در کسب و کار یا تغییر شغل. ما بیش از اینکه به دستاوردهای موفقیت‌آمیز یک تغییر شغل فکر کنیم به جنبه‌های منفی آن مثل ورشکستگی، پشیمانی، از دست دادن استقلال مالی و … توجه می‌کنیم.
به عبارتی ما از لحاظ روانی ناخودآگاه تمایل به بزرگ کردن احتمال شکست داریم. ترس از شکست ریشه در همین موضوع دارد. نتیجه هم این می‌شود که به جای حرکت به سمت شغل مطلوب و دلخواه در همان شغل خسته‌کننده خود باقی می‌مانیم.
چگونه شجاعت تغییر شغل را پیدا کنیم؟
نیاز به هیچ گونه توضیحی نیست که ما مردم ایران این روزها شرایط اقتصادی سختی را می‌گذرانیم. از همین رو منطقی است که وقتی به مراحل تغییر شغل فکر می‌کنیم، به حداقل کردن ریسک‌های این مسیر نیز توجه داشته باشیم و برای آنها برنامه‌ریزی کنیم. در اینجا به چند مورد از راهکارهایی که می‌تواند ریسک تغییر شغل را کاش دهد اشاره می‌کنیم:
۱) شناخت منابعی که برای تغییر شغل نیاز داریم
- شاید نیاز دارید یکی دو مهارت کلیدی در رابطه با شغل دلخواهتان را آموزش ببینید.
- شاید می خواهید وارد مسیر کارآفرینی ( تغییر شغل از کارمندی به آزاد ) شوید و برای شروع به جذب سرمایه یا حتی شریک نیاز دارید.
- شاید لازم است که آرام آرام همزمان با شروع مسیر شغلی جدید شبکه سازی را شروع کنید و تصویری از خود به عنوان متخصص در ذهن همکاران و مخاطبانتان جا بیندازید.
- شاید نیاز دارید در شبکه‌های اجتماعی فعالیت خود را شروع کنید و به تدریج برندسازی شخصی خود را آغاز کنید.
- شاید نیاز دارید کار دلخواهتان را در مقیاسی کوچک شروع کنید و اولین درآمد خود را از آن کسب کنید تا اعتماد به نفس بیشتری برای تغییر پیدا کنید.
نیازتان هر چه باشد بهتر از همین امروز باید شروع کنید. همانطور که گفتیم تغییر شغل یک تغییر ناگهانی نیست و بهتر است به تدریج خودتان را برای آن آماده کنید.
۲) گفتگو با کسانی که در شغل دلخواهتان مشغول به کارند
گفتگو با کسانی که در شغل دلخواه شما مشغول به کارند، یک مزیت ویژه دارد. اینکه می توانید از آنها درباره جنبه های ناخوشایند آن شغل سوال کنید. اینکه هم‌اکنون چه رنج‌هایی را باید در آن شغل تحمل کنند. و سپس از خود بپرسید آیا این جنبه ناخوشایند برای من قابل تحمل است؟ می توانم با آن کنار بیایم؟
به قول جیمز کلیر شغل مناسب هر فرد همان شغلی است که حاضر است رنج‌هایش را تحمل کند.
با پرسش درباره جنبه‌های ناخوشایند(علاوه بر جنبه های خوشایند) می‌توانید دید همه جانبه‌تری درباره شغل مدنظرتان پیدا کنید.
۳) با کسانی که تغییر شغل داده اند گفتگو کنید
در این خصوص حتی الامکان با کسانی گفتگو کنید که در نهایت صداقت و شفافیت، جزئیات نحوه تغییر شغل خود را با شما در میان می‌گذارند. برخی افراد دوست دارند از خود قهرمان بسازند و به همین خاطر سعی می‌کنند برخی از جنبه ها را از شما پنهان کنند. مثلا در مورد فردی که از کارمندی به کارآفرینی مسیر خود را تغییر داده، مهم است بدانید که او بعد از رها کردن کارمندی، زندگی اش را از طریق چه منبع درآمدی می‌گذرانده؟ چه مدت به موازات کارمندی مسیر کارآفرینی را آغاز کرده بوده؟ آیا در سال های دور سابقه ای در خصوص کارآفرینی داشته؟ آیا پشتوانه مالی خاصی برای شروع کارآفرینی داشته؟
هر چقدر بتوانید آدم های شفاف‌تری را بیابید و از آنها با جزئیات بیشتری سوال کنید، آگاهانه‌تر و به دور از تکانه‌ها دست به تصمیم‌گیری خواهید زد.
۴) در مورد بازار شغل جدید، با یک مشاور کسب و کار مجرب مشورت کنید
به هر حال یکی از اهداف مهم ما برای تغییر شغل بهبود درآمدمان است. وقتی می خواهیم شغل جدیدی را بیازماییم خوب است بدانیم که این شغل تا چه حد مورد نیاز بازار است؟ تا چه اندازه برای آن تقاضا وجود دارد؟ چقدر بازار حاضر است برای آن هزینه کند؟ یا اگر میخواهید به عنوان کارمند، شغل جدیدی را بیازمایید تحقیق کنید که کارفرمایان تا چه حد حاضرند برای چنین شغلی به نیروی متخصصشان حقوق بدهند؟
یک مشاور کسب و کار مجرب می تواند راهنمایی های ارزشمندی در این زمینه به شما بدهد. حتی الامکان از افرادی مشورت بگیرید که مستند و بر اساس آمار یا تجربه قابل توجهشان سخن می گویند.
۵) در صورت امکان، به موازات شغل فعلی، شغل دلخواهتان را شروع کنید
احتمالا به شکل های مختلفی این توصیه را شنیده‌اید. اما تکراری بودن این موضوع چیزی از ارزشمند بودنش کم نمی کند. اگر بتوانید مدتی را مرخصی بگیرید و به صورت تمام وقت شغل دلخواهتان را در عمل تجربه کنید که چه بهتر. اما اگر این امکان وجود ندارد، می توانید به عنوان شغل دوم مدتی آن را به موازات شغل فعلی‌تان انجام دهید. هم در وقت های آزاد و هم در روزهای تعطیل و آخر هفته‌ها. این فرایند حتی ممکن است یک سال طول بکشد. درست است که شما در این مدت متحمل فشار زیادی خواهید شد، اما در عوض د اطلاعات ارزشمندی به دست می آورید که به اندازه هیچ چیز در تصمیم گیری به شما کمک نخواهد کرد.
۶) برای تغییر شغل، از یک کوچ مسیر شغلی کمک بگیرید
همانطور که در ابتدای مقاله هم گفتیم فرایند تغییر شغل فرایندی زمان‌بر و پرچالش است. در طول مسیر ممکن است بارها بی انگیزه شویم یا اعتماد به نفس خود را برای حرکت به سمت شغل مناسب خودمان را از دست دهیم.
وجود یک مربی یا کوچ مسیر شغلی به ما کمک می‌کند که:
- روی هدفمان متمرکز بمانیم؛
- نسبت به تمام ترس‌ها و باورهای محدودکننده شخصی خود آگاه شویم؛
- استرس تغییر شغل را مدیریت کنیم؛
- امکانات و منابع جدید برای حرکت به سمت مقصد خود را بیابیم؛
- روش های تغییر شغل مناسب خود را بیابیم؛
- و در نهایت مسئولانه به سمت هدف خود قدم برداریم؛
یک کوچ می‌تواند بهترین همراه و حامی شما در چالش‌های تغییر شغل باشد.
می‌توانید همین حالا از یک جلسه کوچینگ شغلی رایگان استفاده کنید:
