شناخت ارزش های فردی و زندگی کردن بر اساس آنها، بر تصمیم‌هایی که می‌گیریم و در نهایت روی چگونگی شکل‌گیری زندگی ما تاثیر می‌گذارد. اما آیا نسبت به ارزش های فردی خود آگاهی دارید؟ آیا می‌توانید اطمینان داشته باشید که زندگی خود را بر اساس ارزشهای فردی خود بنا کرده و می‌گذرانید؟
اگر در شناخت ارزشهای خود سردرگم هستید شاید نمی‌دانید از کجا شروع کنید و چطور باید آنها را پیدا کنید. برخی از مواقع نیز ارزش های راهنمای خود را اشتباه شناسایی کرده‌اید و بر همین اساس مسیر زندگی خود را به بیراهه کشانده‌اید. اگر شما هم در این زمینه سردرگم هستید تا انتهای این نوشته همراه ما باشید.
ارزش های فردی چیست؟
ارزش های فردی معیارهایی هستند که به وسیله آنها تعیین می‌کنیم که زندگی موفق و معنادار برای ما چیست. وقتی کسی می‌گوید: «من می‌خواهم خوب باشم»، این تعریف از «خوب بودن» بازتاب ارزش های فردی اوست. به طوری‌که برخی «خوب بودن» را به منزله دستیابی به پول و برخی دیگر آن را در گرو تشکیل خانواده یا کشف تجربیات جدید می‌دانند. بنابراین هرآنچه ما انجام می‌دهیم از ارزش های فردی ما سرچشمه می‌گیرند.
همچنین این ارزش‌ها تعیین کننده رفتار، عملکرد و تصمیمات نهایی ما در زندگی هستند. به عنوان مثال به این فکر کنید که به خانواده خود می‌گویید دوست دارید تعطیلات آخر هفته را با آنها بگذرانید، اما زمانی که دوستانتان شما را به یک دورهمی دعوت می‌کنند، به شکل برق‌آسایی برنامه خود را عوض کرده و وقت گذراندن با خانواده را کنسل می‌کنید. این نشان می‌دهد وقت گذراندن با خانواده برای شما ارزش نیست.
از آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که ارزش های فردی و شخصیت هر فرد در هم گره خورده است و ارزش‌ها سازنده هویت فرد هستند. از اینجا مشخص می‌شود زمانی‌که کسی می‌گوید “باید خودم را دوباره پیدا کنم” به دنبال ارزشهای واقعی خود می‌گردد و می‌خواهد دوباره آنها را بازبینی کند.
چرا باید ارزش های فردی خود را پیدا کنیم؟ ( اهمیت پیدا کردن ارزش ها)
تنفس برای همه ما عملی نامحسوس اما حیاتی است که تا زمانی‌که نخواهیم و تمرکز نکنیم متوجه آن نمی‌شویم. ارزش های فردی نیز در این زمینه با تنفس مشترک هستند و با وجود حیاتی بودن تا قبل از اینکه بخواهیم متوجه نمی‌شویم که ارزش های واقعی ما چه هستند و چه چیزی باید مسیر زندگی ما را مشخص کند. اما باید بدانید یافتن ارزش های فردی به دلایلی مانند آنچه در ادامه گفته می‌شود مهم و حیاتی است.
ارزش‌هایتان را بشناسید تا سکان زندگی خود را در دست بگیرید
اکثر ما آنقدر مشغول هستیم و هر روز در حال دویدنیم که متوجه نمی‌شویم چه چیزی کنترل ما را در دست گرفته است. به عبارت دیگر عدم کشف ارزش های فردی باعث می‌شود معیارهای اشتباه دیگری سکان زندگی ما را در دست گرفته و ما را در مسیر اشتباهی بیندازند. در واقع اگر از ارزش‌های‌مان آگاه نباشید کنترلی روی زندگی خود نخواهیم داشت.
شناخت ارزش ها باعث افزایش رضایت فردی می شود
گاهی با وجود دویدن‌های بسیار، داشتن درآمد کافی، موقعیت شغلی مناسب و محبوبیت بسیار بازهم از خود و چیزی که هستیم راضی نبوده و بخشی از خودمان را دوست نداریم. گاهی نیز به جایگاهی که داریم نگاه می‌کنیم و می‌بینیم آنچه داریم هیچگاه آرزوی قلبی ما نبوده است. در این شرایط بخشی از خودمان را دوست نداریم، از آنچه داریم راضی نیستیم، ناامیدیم و احساس بی‌هویتی می‌کنیم. چراکه این ارزش‌ها هستند که به خودشناسی ما کمک کرده و ما را به سمت هویت و آرزوهایمان می‌کشانند.
پیدا کردن ارزش های فردی کمک می‌کنند تا درست هدفگذاری کنید
گم کردن ارزش‌ها، ارزش‌گذاری‌های اشتباه و عدم توجه به آنچه برایمان ارزش است باعث می‌شود ندانیم چگونه هدف زندگی خود را پیدا کنیم و هدفگذاری درستی نداشته باشیم. در این شرایط هر بار خود را در جایگاه اشتباه و در مسیرهای نامعلومی پیدا می‌کنیم؛ چراکه اهداف و ارزشهای واقعی ما با هم سازگاری نداشته و همسو نیستند.
ارزش ها باعث انتخاب مسیر شغلی درست می شوند
مشکل بسیاری از افراد در جوامع بشری این است که هنگام پایان ساعات کاری احساس می‌کنند چقدر خسته هستند و با شروع روز کاری فکر می‌کنند چرا باید کاری را انجام دهند که به آن علاقه ندارند. انتخاب مسیر شغلی گاهی برای مدیران نیز مشکل ساز است و حتی در انتخاب شریک کاری نیز به بن بست می‌خورند.
در اکثر مواقع این مشکل به دلیل عدم شناخت ارزش های فردی و به دنبال آن عدم انتخاب مسیر شغلی مناسب است. به طور مثال ممکن است یکی از ارزشهای شما داشتن خلاقیت در زندگی باشد، اما شغل شما سرشار از کارهای روتین، پیش پا افتاده و یکنواخت است. گاهی نیز یکی از ارزشهای فردی شما صداقت است اما شریکی را انتخاب کرده‌اید که تنها به مسائل مالی توجه می‌کند.
گرفتن بهترین تصمیمات در گرو شناخت ارزش های فردی است
همه ما در طول روز مجبوریم برای موضوعاتی که از نظر درجه بندی اهمیت متفاوت هستند تصمیم بگیریم. به طور مثال می‌خواهیم ببینیم رشته مهم است یا دانشگاه، ادامه تحصیل یا کار را انتخاب کنیم و ازدواج کنیم یا مجرد بمانیم.
اما گاهی ترس از تصمیم گیری داریم، گاهی با هربار تصمیم می‌بینیم که از نتیجه کار راضی نیستیم و گاهی نیز دیگران را ناامید می‌کنیم. یکی از دلایل آن نیز این است که هنوز نتوانسته ایم ارزش های فردی خود را بشناسیم. به همین دلیل اکثرا در تصمیم گیری ها مردد بوده یا انتخابات اشتباه و متضاد با ارزش هایمان داریم.
با این ۸ مرحله ارزش های فردی خود را پیدا کنید
پیدا کردن ارزش های فردی می‌تواند راهی دشوار و پر از چالش باشد. به این معنی که ابتدا باید با خودشناسی و آگاهی از آنچه می‌خواهید و آنچه هستید، ارزشهای اشتباه خود را پیدا کنید؛ پس از آن می‌توانید ارزشهای درستی را جایگزین آنها کرده و در مسیر درستی قرار بگیرید. گاهی نیز لازم است دیدگاهی که نسبت به یک ارزش داشته اید را تصحیح کنید. مانند زمانی که ارزش واقعی شما در روابطتان اعتماد بوده است اما مفهوم آن را با سادگی و جهالت اشتباه گرفتهاید و این برای شما چیزی جز شکست عاطفی در بر نداشته است.
در ادامه چند مرحله برای تعیین ارزش های فردی را با هم مرور می‌کنیم.
۱- همه ارزش های خود را زیر سوال ببرید
پیش از هر چیز باید بتوانید همه ارزش های فردی خود را به چالش بکشید. در این مرحله باید با آنچه تا به حال برای شما مهم بوده است آشنا باشید. به طور مثال باید بدانید تا به حال درآمد و پول برای شما یک ارزش بوده است. بعد برای هر کدام از آنها چالش‌ها و اتفاقاتی را در ذهنتان مرور کنید که در نتیجه آن ارزش به وجود آمده اند. مثلا مرور کنید که فکر کردن محض به کسب درآمد چه صدماتی به زندگی شما وارد کرده و چه مزایایی برای شما داشته است. باید سعی کنید کاملا منصفانه این موارد را برررسی کنید تا بتوانید به نتیجه درستی برسید.
۲- ارزش اشتباه را از روی میزان آسیب آن بشناسید
مارک منسون در مقاله ای می‌گوید “تنها راه برای تغییر ارزشهای یک نفر ارائه تجربه ای بر خلاف ارزش آن‌هاست”. به همین خاطر است که گام مهم در تغییر ارزش های فردی یافتن تجربیات مربوط به آن‌هاست.
در کنار جمله مارک منسون باید به یاد داشته باشید که ارزش های فردی اشتباه در زندگی همیشه بیشترین آسیب را به ما می‌زنند. مثلا اگر ارزش شما به اشتباه کسب درآمد زیاد باشد، ممکن است این ارزش بارها روابط خانوادگی و دوستانه شما را خدشه دار کرده و سلامت جسمی‌تان را به خطر انداخته باشد. این می‌تواند یکی از ملاک‌های شناخت ارزشهای درست و اشتباه در زندگی شما باشد. می‌توانید پیامدهای هر کدام از آسیب‌ها را جلوی آنها بنویسید و پس از آن ببینید کدامیک از آنها بیشترین آسیب را به شما زده اند.
۳- قبول کنید که برخی از ارزش های فردی شما اشتباه هستند
در بالا به این نکته اشاره کردیم که ارزش های فردی شما سازنده هویت ما هستند؛ به همین دلیل باور اینکه یکی از ارزش‌هایی که قبلا به دنبال آن بوده‌ایم اشتباه بودهُ کمی برایمان سخت است. در چنین شرایطی در ابتدا احساس پوچی و ناامیدی و گاهی خشم می‌کنیم و گاهی ترجیح می‌دهیم دست از ارزش اشتباه خود بر نداریم. گاهی خود را توجیح می‌کنیم و شرایط را مقصر می‌دانیم و گاهی فکر می‌کنیم مسیر رسیدن به ارزش‌ها را اشتباه رفته‌ایم. اما همه این‌ها فریب است. در واقع این مرحله‌ای است که باید ثبات داشته باشید و محکم جلوی آن‌چیزی که برای شما اشتباه است بایستید.
۴- سوالات معناداری از خود بپرسید
نگاه کردن به گذشته یک راه فوق‌العاده برای درک بهترین راه برای حرکت به جلو است. یک دفترچه و خودکار بردارید و کمی وقت بگذارید تا فکر کنید. سعی کنید سوالات زیر را از خود بپرسید:
- چه زمانی در زندگی خود شادتر بوده‌ام؟
- چه زمانی بیشترین احساس رضایت یا افتخار به خود را داشته‌ام؟
- در کدام مرحله از زندگی خود چالش بیشتری را تجربه کرده‌ام؟
- یک زندگی موفق و معنادار از نظر من چگونه است؟
- از این زندگی چه می‌خواهم؟
- آیا همیشه داشتن شغلی که در آن هستم را آرزو داشته‌ام؟
- وقتی چشمانم را می‌بندم خودم را چطور و در چه شرایطی تصور می‌کنم؟
با هر پاسخ، عمیق‌تر شوید تا مشخص شود چه عاملی این زمان‌ها را خوب یا سخت کرده است. چه کسی اطراف شما بود؟ با روزهایت چه می‌کردی؟ فکر می‌کنید چه ارزش‌ها یا تضاد ارزش‌هایی باعث ایجاد این احساسات شده است؟
۵- به کسانی که تحسینشان می‌کنید نگاه کنید
این ایده از دکتر استیون هیز، بنیانگذار درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد می‌آید، که توصیه می‌کند برای کمک به شناسایی ارزشهای خود، قهرمانان خود را نام ببرید. اکنون زمان آن است که به کسانی که تحسینشان می‌کنید نگاهی خارجی داشته باشید. این افراد ممکن است کسانی باشند که شما شخصا می‌شناسید، شاید دوستان، خانواده یا همکاران، یا حتی ممکن است افرادی باشند که مانند افراد مشهور، هرگز آنها را ندیده اید.
هرآن چیزی از آنها که باعث تحسین شما می‌شود را یادداشت کنید و در نظر بگیرید که آنها چه ارزش‌هایی را برای شما تجسم می‌کنند.
۶- فهرستی از پنج ارزش برتر خود ایجاد کنید
امیدواریم که تا به حال الگوها و ارزش‌هایی که برای شما مهم هستند را شناسایی کرده باشید. سعی کنید فهرستی از پنج ارزش اصلی خود ایجاد کنید که قصد دارید در حال حاضر روی آنها تمرکز کنید و به خاطر بسپارید می‌توانید هر زمان که خواستید برگردید و آنها را دوباره مرور کنید. ببینید کدامیک از ارزش های فردی شرایط شما را بهتر و خوشحال‌تر کرده و به شما انگیزه بیشتری می‌دهند.
۷- ارزش ها را به درستی تعیین کنید
بسیاری از افراد حتی پس از بررسی ارزش های فردی اشتباه و جایگزین کردن آنها ارزشهای اشتباهی را در نظر می‌گیرند. سهم زیادی از این مشکل به این دلیل است که آنها ارزشهای غیر قابل کنترل را انتخاب می‌کنند. به طور مثال شما هیچ کنترلی روی میزان محبوبیت‌تان پیش مردم ندارید، اما می‌توانید تلاش کنید که با آنها مهربان و صادق باشید. بنابراین اگر محبوبیت یکی از ارزشهای شما باشد بازهم با شکست مواجه می‌شوید.
درست است که هنگام رسیدن به ارزش “صداقت و مهربانی” بازهم با مشکلاتی مواجه می‌شوید، اما میزان این مشکلات و شدت آنها بسیار کمتر از زمانی است که ارزش “محبوبیت” را انتخاب کرده اید.
۸- ارزشهای خود را اولویت‌بندی کنید
این مرحله می‌تواند کمی دشوار باشد، اما واقعا کمک می‌کند. اکنون شما پنج ارزش را یادداشت کرده‌اید. تصمیم بگیرید کدامیک را می‌خواهید در اولویت اول قرار دهید. سعی کنید از خود بپرسید: “اگر من فقط می‌توانستم یکی از این ارزش‌ها را تجسم کنم، کدام بود؟” سپس به مرور لیست ادامه دهید و هر ارزش را با بقیه مقایسه کنید و آنها را به ترتیب اهمیت شخصی خود مرتب کنید.
هنگامی که ارزش های فردی خود را به دست آوردید، آنها را در جایی به نمایش بگذارید که بتوانید هر روز آنها را ببینید. ممکن است بخواهید یک نقل قول مربوط به مهم‌ترین ارزش خود پیدا کنید و آن را به عنوان تصویر زمینه روی تلفن خود قرار دهید. ممکن است بخواهید لیست خود را روی یک برگه یادداشت بنویسید و آن را در کنار آینه خود قرار دهید، جایی که هر روز صبح آماده می‌شوید.
لیست جامع ارزش های فردی
پیش از اینکه لیست ارزش های فردی را بخوانید باید در نظر داشته باشید که در کنار ارزشهای سازنده، ارزشهای ویرانگری نیز در دنیا وجود دارند. قطعا پیدا کردن ارزش های فردی سازنده برای ما و جامعه بسیار مفیدتر است. بنابراین باید به ذهنیت و هدفمان از تعیین ارزشهای مختلف نیز دقت کنیم.
به طور مثال ممکن است یکی از ارزشهای مشترک شما و هم تیمی‌تان یاد گرفتن هنرهای رزمی باشد. اما هدف شما از تعیین این ارزش سلامت جسم و محافظت از دیگران و هدف هم تیمی‌تان آسیب به دیگران باشد.
نکته دیگری که باید به آن دقت کنید این است که ارزشهای فردی باید برای شما قابل کنترل باشند؛ چراکه در غیر این صورت عواملی که روی آنها کنترلی ندارید کنترل زندگی شما را در دست می‌گیرند. به طور مثال شما کنترلی روی شرایط اقتصادی و درآمدتان ندارید، اما به راحتی می‌توانید از ارزش‌هایی مانند نیکوکاری و خلاقیت برای بهتر شدن زندگی فردی‌تان استفاده کنید.
| ارزش های پایه | |
| محبت | کنجکاوی |
| تبعیت | شهوانیت |
| غذا و سرپناه | امنیت |
| مهربانی | خویشتنداری |
| استقامت | سلامت جسمی |
| خانواده | |
| اعتقاد | سنت ها |
| تعلق داشتن | ثبات |
| نظم و انضباط | مناعت طبع |
| تکلیف و وظیفه | از خود گذشتگی |
| امنیت اقتصادی | احترام |
| عدالت | شناخت |
| صداقت | خوش گذرانی |
| میراث | صبر |
| وفاداری | |
| مدیریت | |
| موفقیت | اعتماد به نفس |
| اعتبار | قانون مداری |
| نیکوکاری | مسئولیت |
| مهارت | بازآفرینی |
| رقابت | تدبیر |
| اراده | کیفیت |
| بهره وری | حل مسئله |
| موفقیت مالی | پیش بینی پذیری |
| سلسله مراتب | میهن پرستی |
| آگاه سازی | سازمان دهی |
| رهبری | |
| کیفیت روابط | |
| مقبولیت | تندرستی |
| شباهت | اعتماد |
| تساوی | جستجوی معنا |
| حضور داشتن | خطر کردن |
| انتخاب کردن | ژرف اندیشی |
| تعهد | مطالبه گری |
| شجاعت | رشد فردی |
| خلاقیت | پذیرش |
| تنوع | گوش دادن |
| همدلی | یادگیری |
| مستقل شدن | صمیمیت |
| ارزشهای سیستمی | |
| زیبایی | پایداری |
| همکاری | استراتژی |
| گروه و اجتماع | هماهنگی |
| توسعه یافتگی | خدمت |
| توانمندسازی دیگران | مشارکت |
| برابری | بصیرت و شهود |
| کاوش | وابستگی متقابل |
| انعطاف | یکپارچگی |
| نوآوری | |
| رشد و پیشرفت | |
| نوع دوستی | امور معنوی |
| عدم وابستگی | ساده سازی |
| اعطای حقوق شهروندی | مصالحه |
| حقوق بشر | بوم شناسی سیاره ای |
| انگیزه دادن به دیگران | پرهیز از خشونت |
| هماهنگی ذهن و بدن | |
زندگی در راستای ارزش های خود
تمرین شناسایی ارزشهای شما بخش آسان ماجراست. از آن مهم‌تر کاریست که با این دانش انجام می‌دهید. حالا می‌دانید که کدام ارزش‌ها می‌توانند شما را به سوی خوشبختی و رسیدن به موفقیت در زندگی راهنمایی کنند، زمان آن رسیده است که زندگی خود را در راستای آنها تنظیم کنید.
کمی وقت بگذارید و به حوزه‌های مختلف زندگی خود نگاه کنید و از خود بپرسید که آیا ارزشهای شما در آنجا وجود دارد یا خیر. (شاید ابزار چرخ زندگی ما برای این کار مفید باشد). اگر اینطور نیست، به راه‌هایی برای تغییر شرایط فکر کنید و ارزشهای خود را وارد زندگی روزمره خود کنید.
اگر در این مرحله گیر کرده‌اید، نگران نباشید. پیچیده ترین بخش کار، اقدام در جهت تغییر است. هنگام مواجه شدن با این بحران و چالش صحبت با یک کوچ می‌تواند کمک کنده باشد. متخصصان در زمینه کوچینگ برای کمک به شما در ایجاد تغییرات و تحقق پتانسیل واقعی شما در هر زمینه‌ای از زندگی آموزش دیده‌اند. یک کوچ می‌کوشد با ایجاد شفافیت در ذهن شما و نگاه کردن منطقی به ترس شما از تغییر، قدم گذاشتن در این مسیر را تسهیل کند.
امیدواریم، اکنون احساس کنید به خوبی برای شروع و تجربه جریانی که به سمت زندگی بر اساس ارزش‌هایتان است، مجهز شده‌اید. از آن لذت ببرید و هر زمان که احساس کردید گم شده‌اید به ارزشهای خود بازگردید.
سوالات متداول
ارزش فردی چیست؟
برای شناخت ارزش فردی، به این فکر کنید که چه چیزی برای شما مهم است، به چه خصلت‌ها و رفتارهایی در سایرین اهمیت می‌دهید یا می‌خواهید چطور زندگی کنید؟ مهم‌ترین این ارزش‌ها می‌توانند شامل، صداقت، مهربانی، شجاعت، قابل اعتماد بودن، یکدلی، سخاوت، مثبت اندیشی، امانت داری و چیزهایی از این دست باشند.
آیا شناسایی ارزشهای فردی مهم است؟
زندگی یک سفر است و ارزش‌ها می‌توانند حکم تابلوهای راهنمای طول مسیر را داشته باشند که راه رسیدن به هدف را کوتاه‌تر و هموارتر می‌کنند. عدم توجه به ارزش‌ها می‌تواند باعث سردرگمی، اشتباه در هدف گذاری، برنامه ریزی غلط و افتادن در مسیر اشتباه شود.
چطور ارزشهای اصلی خود را پیدا کنیم؟
برای ارزش‌گذاری فردی می‌توانید به روزهایی فکر کنید که بیشتر شاد بوده‌اید، رضایت بیشتری از زندگی و عملکرد خود داشته‌اید. همچنین می‌توانید در زندگی کسانی کنکاش کنید که تحسینشان می‌کنید. سپس می‌توانید پنج ارزش برتر خود را نوشته و بر اساس نیازهای خود آنها را اولویت بندی کنید.
