یک نوجوان سیگاری معمولا این کار را بی‌ضرر می‌داند. احتمالا به نظرش سیگار کشیدن کاری است که «بچه باحال‌ها» انجام می‌دهند. اما از آن‌جایی که بیش از ۹۰ درصد از بزرگسالانی که سیگار می‌کشند، از ۱۸ سالگی یا قبل از آن سیگار کشیدن را شروع کرده‌اند، دوران نوجوانی فرزند شما، زمانی حیاتی برای گفت و گو برای جلوگیری از مصرف سیگار است.
در این مقاله در این باره صحبت می‌کنیم که در مواجهه با نوجوان سیگاری خود، باید به چه مواردی دقت کنیم.
خطرات نیکوتین برای نوجوانان
نیکوتین یک ماده شیمیایی اعتیادآور است. با توجه به اینکه رشد مغز در دوره نوجوانی هنوز ادامه دارد، این ماده می‌تواند در این سن تاثیرات منفی بیشتری داشته باشد، چون روی رشد سالم مغز اثر می‌گذارد. نیکوتین می‌تواند حافظه و تمرکز نوجوانان را تحت تاثیر قرار دهد.
چرا نوجوان من به سیگار روی آورده؟
قدم مهم قبل از صحبت با نوجوان سیگاری، این است که بفهمیم به چه دلایلی به سیگار کشیدن روی آورده. ممکن است نوجوان سیگاری به خاطر فشارهای اجتماعی همسالان خود این کار را کرده باشد. یعنی دوستان او سیگار می‌کشند و نوجوان شما می‌خواهد با آن‌ها هم‌سو باشد و از سمت آن‌ها طرد نشود. اما از طرفی استفاده زودهنگام از دخانیات، می‌تواند یک علامت هشدار دهنده باشد که از سایر چالش‌های روانی خبر می‌دهد.
نیکوتین به طور موقت می‌تواند علائمی مانند استرس، تمرکز ضعیف و خلق و خوی آشفته را کاهش دهد. این امر باعث می‌شود تا افراد فکر کنند به کمک سیگار بهتر می‌توانند اضطراب‌های خود را مدیریت کنند. پس پیام پشت این کار او را پیدا کنید. شاید او نیاز به کمکی فراتر از صرفا ترک سیگار داشته باشد.
نحوه برخورد با نوجوان سیگاری
به جای مضطرب و عصبانی شدن، بهتر است قبل از هرچیز استرس خودمان را در مواجهه با نوجوان سیگاری مدیریت کنیم. نحوه برخورد با نوجوانی که سیگار می‌کشد، خیلی حساس است. پدر و مادرهایی که در مورد این موضوع با عصبانیت و سرزنش برخورد می‌کنند، فقط اوضاع رابطه را با نوجوان سیگاری خود را بدتر می‌کنند.
اما بعد از مسلط شدن به خودمان، برای گفت و گو با نوجوان خود در مورد سیگار باید به چه نکاتی دقت کنیم؟ چه قدم‌هایی لازم است که برداریم؟
۱. ارزیابی وضعیت روانی نوجوان
بعید است سیگار کشیدن فوری منجر به مصرف مواد مخدر شود. پس لازم نیست فورا بترسید و دست و پایتان را گم کنید. اما همانطور که اشاره شد، سیگار کشیدن نوجوانان، می‌تواند از ناراحتی‌های عاطفی و روانی آن‌ها خبر دهد. پس بهترین و کم‌تنش‌ترین راه را برای نزدیک شدن به او و صحبت در مورد این مسئله پیدا کنید.
کمک گرفتن از کوچینگ نوجوانان، ایده خوبی است. شاید قبل از شروع گفت و گو با او، شما هم نیاز به دریافت مشورت از یک مشاور یا گفتگو با یک کوچ را داشته باشید تا بتوانید اولا اضطراب خودتان را مدیریت کنید، ثانیا روش صحیح برخورد با نوجوان سیگاری را یاد بگیرید. اگر در این پروسه چالش‌های روانی او محرز شود، نیاز شما به کمک گرفتن از یک روانشناس و یا یک کوچ نوجوانان، ضروری‌تر خواهد بود.
۲. موقعیت مناسبی را انتخاب کنید
برای نحوه انجام و زمان صحبت با نوجوان خود برنامه‌ریزی کنید. زمانی را انتخاب کنید که خودتان از نظر ذهنی آرام هستید. شرایطی را محیا کنید که بتوانید در یک محیط آرام و بدون مزاحم، گفتگوی دوستانه‌ای با او داشته باشید.
قبل از صحبت با نوجوانتان، در مورد موقعیت فکر کنید، به افکار خود نظم دهید و از قبل بدانید که چه می‌خواهید بگویید.
۳.سوال بپرسید و بدون قضاوت گوش دهید
«دلم میخواد برام بگی، سیگار کشیدن چه حسی به تو میده؟»
این می‌تواند یک سوال خوب برای شروع گفت و گو باشد. اما حواستان باشد، «لحن» به اندازه کلماتی که استفاده می‌کنیم مهم است. لحن ناراحت، سرزنشگر یا عصبانی، نتیجه برعکس می‌دهد.
اگر بگوید چون آرام می‌شود، یعنی با اضطراب یا احساسات سختی کلنجار می‌رود. اگر بگوید این کار به او حس قدرت می‌دهد، یعنی احساس ضعیف بودن دارد. اگه جواب‌های مثل:«چون کار باحالیه» از او بگیرید، یعنی در پروسه هویت‌سازی به مشکل خورده.
گوش بدهید و سعی کنید کشف کنید او در پاسخ به چه نیازی، به سیگار کشیدن تمایل پیدا کرده است. پاسخ او می‌تواند دریچه خوبی به بحث بعدی باشد. مهم است که این که او احساس امنیت کند که در مورد حس و تجربه‌اش با شما حرف بزند.
او را به خاطر کشیدن سیگار سرزنش نکنید و به جایش به او دلگرمی دهید که با وجود این اتفاق هنوز دوستش دارید و حاضر هستید از او برای ترک سیگار یا برای رفع مشکلی که باعث رو آوردن او به سیگار شده، همراهی‌اش کنید.
۴.حمایت و اطلاعات بدهید
« میدونستی در سنی که هستی، نیکوتین سیگار باعث میشه تمرکزت بیاد پایین و حافظه‌ت ضعیف بشه؟»
در مورد خطراتی که استفاده از دخانیات برای سلامت جسمی و روحی دارد، به او اطلاعات بدهید. همانطور که اشاره شد، نوجوان‌ها معمولا به مضرات سیگار فکر نمی‌کنند. برایش توضیح دهید که سیگار تقریبا به همه اعضای بدن آسیب می‌زند.
در طول صحبت سعی کنید ناراحتی خود را از اینکه او سیگار می‌کشد ابراز نکنید. موضوع احساسات شما نیست، احساسات اوست. پس به او فرصت دهید در مورد حرفهای شما فکر کند و نظر خودش را بیان کند.
۵. نوجوان سیگاری را تشویق به دریافت کمک حرفهای کنید
«تا حالا به این فکر کردی که سیگار رو کنار بذاری؟»
سعی کنید متوجه شوید که آیا نوجوان شما حس می‌کند که برای ترک سیگار به کمک نیاز دارد یا نه. سپس در مورد تمایل خودتان به کمک و اینکه چطور می‌توانید حمایتش کنید صحبت کنید.
او را تشویق کنید که کمک حرفهای بگیرد. مشاور یا روانشناسی را پیدا کنید که در زمینه کار با نوجوانان تخصص داشته باشد. یا از کوچینگ نوجوانان کمک بگیرید. همانطور که اشاره شد، ممکن است پای مشکلاتی مثل اضطراب یا سایر مشکلات عاطفی در میان باشد که در آن صورت درمان و تغییر رفتار کاری نسیت که شما به تنهایی بتوانید از پس آن بربیایید.
۶. او را تشویق به خودیاری و تمرین نه گفتن کنید
«اینکه دوست‌هات بهت برچسب بچه مثبت بزنن، نگرانت می‌کنه؟»
شاید یک نوجوان سیگاری، در نه گفتن مشکل داشته باشد. پس اگر متوجه شدید، قضیه مربوط به فشار همسالانش است، به او بگویید که تصمیم به سیگار کشیدن یا نکشیدن با خود اوست نه جمع همسالانش. اگر نگران این است که نتوانند نه بگوید، به او کمک کنید سناریوهای مختلفی از قبل آماده کند که در آن بتواند در جمع دوستان و همسالان سیگاری‌اش، نه بگوید.
او را تشویق کنید که به دنبال دوستانی بگردد که از تصمیم او برای سیگار نکشیدن حمایت می‌کنند. در مورد ارزش‌گذاری ویژگی‌های دوستی‌های طولانی مدت با او صحبت کنید. سعی کنید او را آگاه کنید که ویژگی‌هایی مثل مهربان و قابل اعتماد بودن، مهم‌تر از محبوبیت در یک جمع خاص است. به او یاد آور شوید که انسان ارزشمندی است و لازم نیست برای پذیرفته شدن و دوست داشته شدن، به یک کار اشتباه تن بدهد.
۷. گفتگو را در طی زمان ادامه دهید
توقع نداشته باشید که این موضوع فقط با یک بار صحبت کردن ختم به خیر شود. خودتان را آماده کنید که بارها و بارها، با همان آرامشی که به شما توصیه کرده‌ایم گفت و گو را انجام دهید. به نوجوان خود یادآوری کنید که همیشه برای گفتگو در مورد این موضوع آماده هستید.
این موضوع را به خاطر داشته باشید که صحبت درباره سیگار کشیدن، می‌تواند زمینه را برای بحث‌های مهم‌تری مثل مصرف حشیش، الکل یا سایر مواد مخدر متداول فراهم کند.
۸. از تجربه واقعی خودتان مثال بیاورید
«منم فکر می‌کردم سیگار کشیدن کار باحالیه، اما الان پشیمونم چون نفسم زود بند میاد و همیشه خسته‌ام.»
اگر خودتان سیگار می‌کشید، در مورد پشیمانی خودتان از این عادت و تاثیراتی که بر سلامتی شما گذاشته صحبت کنید. باید در این مورد با نوجوان خود صادق باشید. این احتمال زیاد است که یک نوجوان سیگاری از پدر یا مادر خودش الگو گرفته باشد.
در مورد اینکه چرا و از چه زمانی شروع به کشیدن سیگار کردید با او صحبت کنید. اینکه فکر می‌کردید سیگار کشیدن چه کمکی به شما می‌کند اما بعدا متوجه شدید که نه تنها کمک کننده نیست، بلکه مشکلات جدی‌تری ایجاد می‌کند. اگر تصمیم به ترک سیگار دارید در مورد آن با نوجوان خود صحبت کنید.
هیچ وقت برای ترک سیگار دیر نیست و مواجهه با اینکه نوجوان شما، این الگوی منفی را از والدین خودش گرفته، می‌تواند تلنگری برای ترک آن باشد. برای دریافت کمک در این زمینه، خودتان هم جداگانه می‌توانید از کوچینگ سلامتی کمک بگیرید.
۹. فرصت‌های مناسب برای گفت و گو را شکار کنید
«احتمالا فکر می‌کنن این کار آرومشون می‌کنه.»
از موقعیت هایی که می‌توانید در مورد سیگار صحبت کنید، استفاده کنید. لازم نیست همیشه یک گفت‌و گوی رسمی ترتیب بدهید. مثلا زمانی که دارید از کنار یک عده نوجوان که در حال سیگار کشیدن هستند رد می‌شوید، گفت و گویی بدون قضاوت با او داشته باشید. مثلا بگویید: «احتمالا فکر می‌کنند با این کار اضطرابشان کم می‌شود.»
این ۶ استراتژی که باید به خاطر بسپارید
- صبور باشید و آماده گوش دادن. از انتقاد بپرهیزید و فضایی ایجاد کنید که بشود گفت و گویی باز و بدن قضاوت در آن جریان پیدا کند.
- به یاد داشته باشید، هدف شما گفتگوی معنادار است، نه سخنرانی و نصیحت یک طرفه. قرار است بگویید و بشنوید.
- اگر نوجوانتان به شما بگوید که سیگار می‌کشد و این موضوع را انکار نکند، یعنی با شما صادق است. پس در مورد فواید زندگی بدون سیگار و مضرات زندگی با سیگار، با او صحبت کنید.
- اگر نوجوانتان به شما گفت که علاقه‌مند به ترک یا کاهش استفاده از آن است، به او کمک کنید و راه‌های حمایتی حرفهای را به او معرفی کنید.
- خودتان را برای اینکه بارها و بارها در این باره صحبت کنید، آماده کنید.
سخنی از کوچینگو
نسخه واحدی برای تمام موقعیت‌ها وجود ندارد. هر موقعیتی منحصر به فرد است و هر خانواده‌ای شرایط خودش را دارد. آنچه مهم است شروع گفت‌وگو و همکاری با یکدیگر در خانواده برای این موضوع است. یک کار تیمی برای اینکه نوجوان سیگاری بتواند در بستر امنیت خانواده‌اش، سیگار کشیدن را کنار بگذارد.
برای حمایت از سلامت روان نوجوانتان، می‌توانید از کوچینگو کمک بگیرید، تا کوچ مناسب با شرایطتان را به شما معرفی کند.
