افراد سمی چه ویژگی‌هایی دارند؟ چطور آسیب کمتری ببینیم؟

در سطوح پایین، هر رابطه‌ای که باعث شود احساس بدی به خود و موقعیتتان داشته باشید به نوعی سمی است. روابط سمی می‌تواند در محیط کار، خانواده، جمع دوستان و در روابط زناشویی و عاطفی اتفاق بی‌افتد.

افرادی که با بیماری‌های روانی مختلف مانند اختلال دوقطبی، افسردگی، اضطراب و کمبود اعتماد به نفس شدید دست و پنجه نرم می‌کنند بیشتر در روابط سمی گرفتار می‌شوند. چراکه فردی که به این بیماری‌ها مبتلاست، تسلط کمتری بر ثبات عاطفی و تحلیل درست شرایط دارد. به همین دلیل در برخورد با افراد سمی از خود ضعف نشان داده و به آن‌ها اجازه آسیب زدن می‌دهند. به هر حال این یک قانون نیست و این افراد می‌توانند جلوی راه هر کسی قرار بگیرند.

در ادامه این مقاله از کوچینگو ضمن بیان تاثیرات منفی افراد سمی بر زندگی افراد، نشانه‌های یک رابطه سمی و نحوه ترک آن‌ها، به بررسی نحوه برخورد با افراد سمی پرداخته و به شما کمک می‌کنیم که در ارتباط با آن‌ها آسیب کمتری را تجربه کنید و زندگی سالم‌تری داشته باشید.

افراد سمی چه تاثیری بر زندگی ما می‌گذارند؟

یک مطالعه در دانشگاه میشیگان در سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد استرس و کیفیت روابط مستقیما بر سیستم و نحوه عملکرد قلب و عروق تاثیر می‌گذارند. این در حالی است که شما در برخورد با افراد سمی استرس و اضطراب زیادی را تحمل می‌کنید. شاید اگر بدانید روابط سمی در دراز مدت چطور می‌توانند سلامت شما را هدف قرار بدهند نسبت به آگاهی در مورد نحوه برخورد با افراد سمی بیشتر ترغیب می‌شوید.

• روابط سمی باعث آسیب جدی به عزت نفس و اعتماد به نفس شما می‌شوند.
• بودن مداوم با افراد سمی باعث می‌شود نسبت به رابطه‌های دیگر بدبین شوید و تمرکزی برای برقراری ارتباط سالم نداشته باشید. بنابراین به انزوای اجتماعی، افسردگی و کاهش کیفیت خواب مبتلا می‌شوید.
• یک رابطه سمی بر توانایی شما در مراقبت از خودتان تاثیر می‌گذارد. به این صورت که برخورد با افراد سمی می‌تواند شما را از روال عادی زندگی مانند بهداشت شخصی، سرگرمی، ورزش و تفریحات سالم خارج کند. در این صورت ممکن است کم کم سلامت جسمی خود را نیز از دست بدهید.
• مطالعات برخی از روانشناسان نشان داده است برخورد با افراد سمی و ارتباط با آن‌ها می‌تواند باعث بروز اضطراب و استرس شود.

نشانه‌های یک رابطه سمی

تنها خودتان هستید که می‌توانید افراد سمی را از غیر سمی تشخیص دهید؛ چراکه تنها خودتان هستید که می‌توانید بفهمید چه حرف‌ها و برخوردهایی به ذهن، روان و روح شما آسیب می‌زنند. برخی از اطرافیانتان گاهی ناخواسته شما را ناراحت می‌کنند. اما فرد سمی همیشه باعث ناراحتی شما می‌شود، حتی اگر مدت ملاقات شما کوتاه باشد. برای اینکه نحوه برخورد با افراد سمی را بدانید باید ابتدا روابط سمی که نشانه‌های زیر را دارند را تشخیص دهید.

• اولین نشانه روابط سمی، وجود آزار فیزیکی و کلامی در رابطه است.
• اگر در رابطه‌ای هستید که بیشتر از اینکه انرژی و توجه بگیرید انرژی می‌گذارید و مراقبت می‌کنید احتمالا وارد یک رابطه سمی شده‌اید که در آن احساس بی‌ارزشی و فرسودگی می‌کنید.
• در برخورد با افراد سمی همیشه احساس می‌کنید تحقیر می‌شوید و نیازهای شما نادیده گرفته می‌شوند.
• در روابط سمی احساس می‌کنید به مرور زمان عزت نفس و اعتماد به نفستان کاهش پیدا می‌کند.
• در روابط سمی احساس می‌کنید که از شما حمایت نمی‌شود؛ حتی بدتر احساس می‌کنید که مورد سوء استفاده قرار گرفته یا مورد تهاجم قرار گرفته‌اید.
• پس از برخورد با افراد سمی یا بودن با آن‌ها احساس افسردگی، عصبانیت یا خستگی زیاد می‌کنید.
• در یک رابطه سمی شما نمی‌توانید بهترین خودتان باشید، چراکه مدام باید از خود دفاع کنید، مدام عصبانی و ناراحت هستید، نمی‌توانید خودتان را بهبود دهید و تنها باید روی رفتارهای بد فرد تمرکز کنید.
• در روابط سمی احساس می‌کنید باید از فرد دوری کنید یا مراعات کنید تا ترکش‌های او به شما اصابت نکند.
• اگر وقت و انرژی و احساسات زیادی را صرف می‌کنید که فرد را شاد و راضی نگه دارید وارد یک رابطه سمی شده‌اید.
• در برخورد با افراد سمی همیشه مقصر هستید. آن‌ها همیشه اتفاقات را به گونه‌ای بر می‌گردانند تا از زیر بار مسئولیت پذیری شانه خالی کنند و تقصیرها را گردن شما بیندازند.

نحوه برخورد با افراد سمی چگونه است؟

بیشتر ما زمانی که از روی علائم یک فرد سمی را تشخیص می‌دهیم، نمی‌دانیم چطور با او رفتار کنیم. به همین دلیل اکثر مواقع این افراد موفق می‌شوند ما را عصبانی، مضطرب، ناامید کرده و اعتماد به نفس و میزان عملکرد ما را کاهش دهند. اما اگر نحوه برخورد با افراد سمی را بدانید رفتار آن‌ها تاثیر کمتری روی شما و زندگی‌تان می‌گذارد. پیش از خواندن راهکارهایی برای برخورد با افراد سمی به یاد داشته باشید شما هرگز نمی‌توانید رفتار آن‌ها را اصلاح یا کنترل کنید؛ در عوض مسئول واکنش‌ها و برخوردهای خود هستید و باید بهترین روش را برای کنترل روابطتان با افراد سمی پیدا کنید.

۱. رک باشید

برخی از مواقع تمام تلاش خود را می‌کنید که بهترین رفتار را در مقابل افراد سمی داشته باشید. در این شرایط ترجیح می‌دهید سکوت کنید چراکه نمی‌خواهید با آن‌ها درگیر شوید یا از رویارویی با افراد متنفر هستید. اما در برخورد با افراد سمی باید یاد بگیرید از خود دفاع کرده و حرف خود را بزنید بدون اینکه نیاز باشد با آن‌ها درگیر شوید. بنابراین اگر فکر می‌کنید کسی شما را تحقیر می‌کند یا از الگوی افراد سمی در رابطه با شما استفاده می‌کند اجازه دهید بداند شما از این رفتار ناراحت می‌شوید. در چنین مواقعی بهترین کار این است که مستقیما از او بخواهید دست از این رفتارش بردارد.

۲. برای خودتان حد و مرز تعیین کنید

اگر نمی‌توانید از شر یک فرد سمی خلاص شوید، حد و مرزهای محکم و سخت گیرانه‌ای در رابطه با او ایجاد کنید و مراقب باشید هنگام برخورد با افراد سمی از آن حدود گذر نکنید. در آرامش این مرزها را برای او تعریف کنید، انتظارات خود را بیان کنید و اجازه دهید بداند باید با شما چطور رفتار کند.

۳. مراودات خود را محدود کنید

در برخورد با افراد سمی باید مراقب رفت و آمدهای خود باشید. خودتان را با این جملات که “با او خوش می‌گذرد” یا “نمی‌توانم با جمع دیگری از دوستان بیرون بروم” گول نزنید. از بیرون رفتن، مسافرت رفتن، گشت و گذار و تفریح با این افراد خودداری کرده و حتی سعی کنید در مهمانی‌هایی که او حضور دارد شرکت نکنید.

۴. خودتان را در اولویت قرار دهید

علاوه بر خودشیفتگی و بدرفتاری، افراد سمی با رفتارهای دیگری نیز می‌توانند شما را آزار دهند. حتی ممکن است زمانی که به شما مدیون است یا به شما نیاز دارد نیز زهر خود را ریخته و روان شما را بهم بزند. بنابراین زمانی که آن فرد به علت ترک یک موقعیت و رابطه عاطفی حال بدی دارد، یا به تازگی از یک رویداد آسیب زا گذر کرده است و به کمک و حمایت شما نیاز دارد، باید بدانید او همان فرد سمی زندگی شماست.

بنابراین باید حتی در آن شرایط نیز از قوانین برخورد با افراد سمی پیروی کنید و اگر فکر می‌کنید نزدیک شدن به او می‌تواند به شما آسیب بزند یا اگر فکر می کنید ممکن است انرژی شما را تخلیه کند به یک دلداری و همدردی ساده اکتفا کنید.

۵. نه گفتن را یاد بگیرید

بسیاری از افراد توانایی نه گفتن ندارند. این مشکل عمدتا به کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس باز می‌گردد. اما همیشه علت این نیست. برخی از افراد به طور ذاتی دوست دارند به کمک افراد بشتابند و فراتر از توانشان برای اطرافیانشان انرژی بگذارند. اما باید بدانید در برخورد با افراد سمی نه نگفتن می تواند شروع یک استثمار باشد.

در ابتدا ممکن است نه گفتن به این افراد سخت باشد؛ چراکه اکثرا سعی دارند افراد را مجبور به کاری که می‌خواهند بکنند. اما در برخورد با افراد سمی باید محکم باشید و روی موضع خود پافشاری کنید. بنابراین اگر با چیزی مشکل دارید صراحتا بگویید “نه!” و خودتان را از شر این افراد خلاص کنید.

۶. دلسوزی بیش از حد نداشته باشید

افراد سمی معمولا تنهاتر از بقیه هستند. نحوه برخورد آن‌ها، خودخواهی و نفرتی که در دل بقیه ایجاد می‌کنند باعث می‌شود روابط پایداری نداشته باشند. علاوه بر این سمی بودن این افراد تنها مربوط به دیگران نیست؛ رفتار آن‌ها کم کم خودشان را نیز نابود خواهد کرد.گاهی دیدن این موارد برای شما سخت است؛ به خصوص اگر این فرد یکی از نزدیکان شما باشد.

همین دلسوزی باعث می‌شود در برخورد با افراد سمی به جای دوری یا حذف آن‌ها، بخواهید برای آن‌ها شانه‌ای برای تکیه کردن و گوشی برای شنیدن باشید. اما به یاد داشته باشید که دلسوزی تا جایی بی ضرر است که به خاطر داشته باشید مراوده با آن‌ها چقدر برای شما زیان دارد.

برخورد با افراد سمی در محل کار

افراد سمی همه جا را احاطه کرده‌اند. بنابراین حتما تا به حال برخورد با افراد سمی در محل کار را تجربه کرده‌اید. تقریبا می‌توان گفت در هر اداره و سازمان بزرگ یک یا دو نفر آن‌ها مشغول به کار هستند. فرقی نمی‌کند که این فرد کارمند باشد یا مدیر؛ در هر صورت این افراد خودرای هستند، اخلاق رقابتی دارند، بی ادب و بداخلاق هستند و ممکن است با شما تهدید آمیز، شرم آور، تحقیرآمیز و با صدای بلند حرف بزنند.

این افراد سعی می‌کنند جلوی پای شما سنگ بیندازند، اهل رقابت سالم نیستند، نگرش منفعلانه-پرخاشگرانه دارند. آن‌ها می‌توانند همه را آزار داده و کل تیم را تحریک کرده و بهم بریزند. اما اگر برخورد با افراد سمی محیط کار را بلد باشیم کمی اوضاع بهتر می‌شود.

• در برخورد با افراد سمی با ذهن آگاهی خود را مکررا آرام کنید و بدانید تا زمانی که خودتان نخواهید آن‌ها نمی‌توانند شما را تحقیر و عصبانی کنند.
• از پتانسیل خود آگاه باشید و در بازی رقابت با آن‌ها قرار نگیرید.
• با ارتباط با افراد مثبت و همکارانی که از نظر ذهنی آرام هستند به آن‌ها ضد حمله بزنید. این افراد می‌توانند در برابر تخلیه انرژی افراد سمی، به شما نشاط و انگیزه بدهند.
• روی رفتار و برخورد با افراد سمی تمرکز نکنید؛ به جای آن اهداف خود را بیاد بیاورید و روی شکوفایی خود تمرکز کنید.
• از هر طریقی که می‌توانید خود را آرام کنید و اجازه ندهید رفتار آن‌ها شما را مضطرب و عملکرد شما را مختل کند.

چگونه یک رابطه سمی را ترک کنیم

اگر راهکارهای بالا را در برخورد با افراد سمی به کار بردید و حد و مرز محکمی را تعیین کردید اما باز هم طرف مقابل با بی احترامی و خودخواهی آرامش شما را بهم ریخت باید سعی کنید هرچه سریع‌تر به رابطه خاتمه دهید. البته این تصمیم چالش‌هایی را در پی دارد. به طور مثال گاهی این افراد بسیار به شما نزدیک هستند و قطع رابطه با آن‌ها به تغییرات و انرژی بسیار زیادی نیاز دارد. در هر صورت باید به یاد داشته باشید که خودتان در اولویت هستید و ابتدا باید به نیازها و سلامتی خودتان دقت کنید.

نحوه پایان دادن به رابطه به موقعیت شما و میزان احساس امنیت شما بستگی دارد. شما می‌توانید:

• مستقیماً به شخص بگویید که تصمیم دارید به رابطه خاتمه دهید. البته اجازه دهید فرد از دلایل شما مطلع شود.
• بگذارید رابطه به مرور زمان محو شود و به آرامی برخورد با فرد سمی را کمتر و کمتر کنید. می‌توانید به بهانه‌های مختلف دیدن او را به تعویق بیندازید.
• فوراً ارتباط را قطع کنید (مخصوصاً اگر رابطه‌ای امنیت و سلامتی شما را تهدید می‌کند).

اگر در برخورد با افراد سمی مشکل دارید با یک کوچ مشورت کنید

گاهی نه می‌توانید از یک رابطه آسیب‌زا خارج شوید و نه نحوه برخورد با افراد سمی را می‌دانید. در این شرایط به کار بردن راهکارهای بالا نیز کارساز نیست و شما روز به روز بیشتر تنزل پیدا می‌کنید. به طوری‌که ممکن است تمام خصوصیات و ویژگی‌های مثبت خود را از دست داده و تبدیل به یک آدم بیمار شوید.

در این شرایط بهترین راهکار صحبت با افراد متخصص است. در کنار روانشناسان و مشاورین، متخصصین کوچینگ روابط نیز می‌توانند با حمایت‌های خود مسیر را برای شما هموارتر کنند. یک کوچ ذهن شما را باز می‌کند تا زوایای پنهان برخورد با افراد سمی اطراف خود را پیدا کنید و بتوانید بهترین تصمیم را برای زندگی خود بگیرید. به یاد داشته باشید باید تا دیر نشده تاثیر این افراد را در زندگی خود کاهش دهید.

سوالات متداول