داشتن یک تعادل خوب در میان کار و زندگی، زمان کافی برای مدیریت استرس های روزمره را در اختیار ما می‌گذارد. ما علاوه بر کار، نیاز داریم معاشرت کنیم، روابط معنادار ایجاد کنیم، خاطره‌سازی کنیم و مهمتر از همه، استراحت کنیم. در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که تعادل کار و زندگی واقعا چیست و چگونه یک کوچ می‌تواند در این زمینه کمک کند.
برای بسیاری از ما، شغل ما نقش مهمی در زندگی ما دارد. از تامین مخارج خانواده و پرداخت صورت‌حساب‌ها گرفته تا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ماجراجویانه و همچنین ارائه حس هدفمندی، همگی با داشتن یک شغل خوب و با درآمد مناسب قابل دستیابی است.
اما، مهم است که به یاد داشته باشیم که این تنها بخشی از زندگی ماست. نه همه‌ی آن!
مفهوم تعادل کار و زندگی چیست؟
تعادل کار و زندگی اصطلاحی است در توضیح این ایده که همه ما هم برای کار و هم برای سرگرمی به توجه و صرف زمان کافی نیاز داریم. تعادل کار/زندگی شما نحوه سازماندهی روزهایتان است. به عنوان مثال: چند ساعت در محل کار می‌گذرانید؟ و چه مقدار از زمانتان را به انجام کارهایی که خارج از محل کار از آن لذت می‌برید، اختصاص می‌دهید؟
در حالی که تعریف کلی واضح است، در واقعیت، حفظ این تعادل چندان ساده نیست. تعادل کار و زندگی از فردی به فرد دیگر بسته به سبک زندگی او به طور کلی متفاوت است.
اگر در ابتدای کار خود هستید، ممکن است بیشتر به ایجاد مهارت‌ها، دانش، پیشرفت شغلی و تفریح اختصاص دهید. همینطور که در حرفه خود مستقرتر می‌شوید، متوجه می‌شوید که اولویت‌های شما تغییر کرده است و به این نکته پی می‌برید که کار تنها دغدغه‌ای نیست که در زندگی دارید. در هر کجای زندگی خود هستید، در مورد تعادل کار و زندگی، فرض کلی یکسان است. شما باید تلاش ویژه‌ای برای نگه‌داشتن وضعیت مثبت رفاه عاطفی انجام دهید.
چرا تعادل کار و زندگی مهم است؟
در این روزها، فشار برای انجام کار در محل کار بسیار زیاد است و در صورتی که حواسمان نباشد، به راحتی می‌توانیم عمر خود را در محل کار بگذرانیم. چه پنج روز در هفته در دفتر کار باشید یا از خانه کار کنید. با تکنولوژی‌های ارتباطی موجود، ما همیشه در دسترس هستیم. می‌توانیم ایمیل‌ها را در حین حرکت بررسی کنیم و با زدن یک دکمه برای همکارمان پیامی بفرستیم. همه این‌ها کار ما را راحت‌تر کرده است؛ پس چرا در مورد تعادل کار و زندگی زیاد می‌شنویم. در ادامه دلایل اهمیت تعادل بین کار و زندگی شخصی را با هم می‌خوانیم.
جلوگیری از فرسودگی شغلی
عدم تعادل بین زندگی کاری و شخصی باعث خستگی، استرس و فرسودگی شغلی می‌شود؛ چراکه شما به خوبی استراحت نمی‌کنید. این خستگی نیز باعث می‌شود کاهش اعتماد به نفس و کاهش کیفیت کاری را تجربه کنید. بنابراین ضروری است زمانی را برای استراحت و لذت بردن از سایر جنبه‌های زندگی خود اختصاص دهیم.
محافظت از زندگی عاطفی
ما باید بتوانیم در زندگی احساسات خود را تغذیه کنیم، روابط معنادار برقرار کرده و از زندگی خود لذت ببریم. اگر نمی‌توانید تعادل در کار و زندگی خود ایجاد کنید، به این معنی است که علاوه بر اینکه نمی‌توانید استراحت کنید، حتی برای خانواده خود و دوستانتان نیز وقت ندارید. تعادل کار خانواده را متلاشی کرده و به مرور می‌تواند روابط شما را خدشه دار کند. در واقع وقتی مدیریت استرس نداشته باشید، بهزیستی عاطفی شما نیز آسیب می‌بیند.
جلوگیری از بی انگیزگی
عدم تعادل بین کار و زندگی خانوادگی می‌تواند باعث خستگی و در نهایت بی‌انگیزه شدن شما شود. چراکه شما هویتی جدای از کار دارید، اما همواره عملکرد شما چیزی غیر از این را برای شما به ارمغان می‌آورد. بنابراین با عدم تعادل بین کار و تفریح به مرور احساس می‌کنید از خود و کارهایی که دوست دارید دور افتاده اید و انگیزه زندگی کردن و کار کردن را از دست می‌دهید.
حفظ سلامت روحی و جسمی
کار تنها بخشی از زندگی است؛ ممکن است بخش مهمی باشد اما حفظ سلامتی و شادی ما نیز بسیار حیاتی است. عدم تعادل کار و زندگی می‌تواند باعث خستگی، بی خوابی، اضطراب، استرس شغلی و خانوادگی و بروز پرخاشگری شود. در نهایت فرد سلامت جسمی و روحی خود را از دست می‌دهد.
راهکارهایی برای تعادل کار و زندگی مدیران
مدیران سازمان‌ها و شرکت‌ها و صاحبان کسب و کار اولین افرادی هستند که از عدم تعادل کار و زندگی آسیب می‌بینند؛ چراکه وظایف کاری سنگین‌تر و مسئولیت‌های مهمتری دارند و باید بیشتر تلاش کنند. اما اگر مدیر هستید به دنبال راهکاری برای ایجاد تعادل بین کار و زندگی هستید راهکارهای زیر را بخوانید.
کارهای مربوط به زندگی شغلی و شخصی‌تان را تفکیک کنید
یکی از مشکلاتی که مدیران در برقراری تعادل کار و زندگی دارند این است که در ساعات غیر کاری و حتی در خانه نیز به نوعی مشغول به کار بوده و تلفن‌های کاری زیادی دارند. در این‌صورت نمی‌دانند چه کارهایی شخصی و چه کارهایی مربوط به محیط کار است. بهتر است به مدت یک هفته تمامی کارهایی که در طول روز در خانه انجام می دهید را با دو رنگ متفاوت بنویسید. پس از اینکه متوجه شدید چه زمان‌هایی را در خانه به کار اختصاص می‌دهید، سعی کنید از تکرار آن‌ها پرهیز کنید.
تجدید قوا را در راس تغییرات زندگی خود قرار دهید
استراحت باید در راس تغییرات شما برای ایجاد تعادل کار و زندگی باشد؛ چراکه باید بتوانید به سرعت استرس و فشار کاری را کاهش داده تا بتوانید به خوبی برای ایجاد تعادل فکر کنید. برای این‌منظور بهتر است در محیط کار زمانی را به استراحت اختصاص دهید و در هر زمانی که امکان‌پذیر است با خانواده یا دوستان خود یک مسافرت بروید. پرداختن به کارهای متفرقه که به آن‌ها علاقه دارید نیز بسیار کارساز است.
کارهایی که بر عهده دارید را واگذار کنید
پست مدیریتی خود را با پست کسی که باید همه کارها را خودش انجام دهد اشتباه نگیرید. شما می‌توانید کارهایی که بر دوشتان است را به افراد دیگر بسپارید و به این واسطه وقت بیشتری برای خود آزاد کنید. دقت کنید این زمان مختص گشتن با خانواده و انجام فعالیت‌های غیر کاری است و نباید آن را دوباره به کار اختصاص دهید.
برای داشتن زمان آزاد میزان بهره‌وری خود را افزایش دهید
با وجود سه راهکار بالا، بازهم برخی از مدیران به دلیل حجم بالای کاری نمی‌توانند عدم تعادل کار و زندگی خود را از بین ببرند. اما شاید بخشی از این مشکل به این دلیل باشد که میزان بهره‌وری پایینی در محیط کار دارند و به همین دلیل باید زمان بیشتری بعد از ساعات کاری را به کار اختصاص دهند. با کمی دقت، تمرکز و برنامه ریزی باید بتوانید کارهای خود را اولویت بندی کنید، تلفن‌ها و جلسات غیرضروری را حذف کرده و کارهای بیشتری در ساعات کاری انجام دهید.
توصیه‌هایی برای برقراری تعادل کار و زندگی کارمندان
اگر کارمند هستید و تمرکز کافی روی زندگی شخصی خود ندارید، باید علاوه بر مبتلا شدن به فرسودگی شغلی منتظر برهم خوردن تعادل کار و زندگی و بروز مشکلات متعدد دیگر نیز باشید. برای جلوگیری از این مشکلات راهکارهای زیر را در نظر داشته باشید.
نه گفتن را تمرین کنید
برخی از کارمندانی که مشکل تعادل بین کار و زندگی شخصی‌شان دارند، در واقع نمی‌توانند در برابر درخواست مدیران و همکارانشان و در برابر قبول مسئولیت‌های جدید نه بگویند. اما بهتر است بدانید آنچه با قبول کردن احساسی مسئولیت‌های جدید نصیبتان می‌شود، خستگی و ساعات کاری بیشتر است که مشکلات روحی و جسمی زیادی را به همراه دارد.
به ساعات اداری پایبند باشید
بسیاری از کارمندان با هدف‌های متفاوتی بیشتر از ساعات اداری در سازمان می‌مانند. این باعث می‌شود خسته‌تر و مضطرب‌تر شده، در خانه زمان کافی برای استراحت نداشته و نتوانند بین کار و زندگی خود تعادل ایجاد کنند. بنابراین توصیه می‌کنیم تا جایی که امکان دارد بیش از ساعات کاری کار نکنید.
پرونده‌های کاری را به خانه نبرید
یکی از عاداتی که بسیاری از کارمندان دارند، بردن پرونده‌های کاری به خانه و زدن تلفن‌های مربوط به کار در ساعات غیر کاری است. مسلما گاهی شرایط کاری ایجاب می‌کند که بخشی از دقایق غیر کاری را به کار مشغول شوید؛ اما اگر عادت کنید که ساعات بسیاری از وقت آزاد خود را به کار اختصاص دهید زمان کمتری برای استراحت، تفریحات، سرگرمی‌ها، گفتگو با خانواده و رسیدگی به آن‌ها دارید.
زمانی را به خانواده و دوستانتان اختصاص بدهید
حتی اگر فشار کاری زیادی دارید و مجبور هستید تا دیروقت کار کنید، باید خودتان را ملزم کنید که علاوه بر استراحت کافی، به تفریح و گشت و گذار با خانواده و دوستانتان نیز برسید. زمان مشخصی برای اینکار تنظیم کنید و در این زمان هیچگونه تماس کاری نگرفته و هیچ فعالیتی مربوط به کار انجام ندهید.
راهکارهایی برای ایجاد تعادل در کار و زندگی افراد دورکار یا فریلنسر
با درهم تنیدگی کار و زندگی (به ویژه در این روزها که افراد زیادی از خانه کار می‌کنند و یا مشغول راه‌اندازی کسب و کار خود هستند)، برخی اصطلاح ترکیب کارو زندگی را به جای تعادل کار و زندگی ترجیح می‌دهند. در هر صورت اگر در خانه کار می کنید باید بدانید تعادل کار و زندگی برای فریلنسرها نیز امری بسیار مهم است. راهکارهای رفع این عدم تعادل را در ادامه با هم می‌خوانیم.
هدف مشخصی برای خود تعریف کنید
اگر دورکاری می‌کنید نیز باید هدف‌تان را در زندگی شخصی و شغلی مشخص کنید؛ چراکه عدم مرزبندی کار و زندگی افرادی که در خانه کار می‌کنند باعث می‌شود تعادل زندگی آن‌ها برهم بخورد. به همین دلیل ابتدایی‌ترین کار این است که بدانید چه مسیری را باید طی کنید، چه اهدافی دارید و هر روز صبح باید برای چه چیزی تلاش کنید. در این زمینه راهنمایی‌های کوچینگ مسیر شغلی نیز بسیار کارساز خواهد بود.
ساعات به خصوص و تفکیک شده ای را به کار اختصاص دهید
دورکاری به این معنا نیست که تا دیروقت کار کنید، در ساعات کاری به کارهای خانه بپردازید و نظم زندگی خود را از دست بدهید. برهم ریختگی برنامه‌های شما باعث می‌شود ساعات کاری نامنظمی داشته باشید و در نتیجه تعادل کار و زندگی شما به‌هم بخورد. باید ساعات کاری خود را مشخص کنید، در آن ساعات به کار دیگری نپردازید و خارج از آن ساعات به تفریحات و کارهای دیگر خود پرداخته و فعالیت‌های کاری انجام ندهید.
صبح زود شروع به کار کنید
اگر می‌خواهید چرخ زندگی شما بچرخد در هر صورت باید صبح زود از خواب بیدار شوید، حتی اگر در خانه کار می‌کنید؛ چراکه دیر بیدار شدن باعث می‌شود کار شما تا دیروقت طول بکشد و نتوانید آنطور که باید برای دوستان، خانواده و روابط عاطفی خود زمان بگذارید.
برای تعادل کار و زندگی حد و مرزهای مشخصی تعیین کنید
باید به تفکیک بدانید در روز، هفته و ماه چقدر می‌خواهید کار کنید، مخصوصا اگر اعتیاد به کار دارید. چراکه در خانه دست شما برای کار کردن بازتر است و این شما را وسوسه می‌کند که بیشتر کار کرده تا پول بیشتری به‌دست بیاورید. این مشکل به مرور زمان باعث بر هم خوردن تعادل کار و زندگی شخصی شما می‌شود.
زنان و تعادل کار و زندگی
ممکن است تصور کنید زنان در تعادل کار و زندگی بهتر عمل می‌کنند، اما باید بگوییم زنان ایرانی در خانه وظایف بیشتری بر عهده دارند. بنابراین این پیچیدگی و گستردگی وظایف باعث می‌شود برخی خانم‌ها نتوانند بین روابط خانوادگی و دوستانه خود با کار تعادل بر قرار کنند.
در این شرایط بهتر است با همسر و فرزندان خود برای مشارکت در کارهای خانه صحبت کنید و از آن‌ها کمک بخواهید، حجم کاری خود را در محیط کار کاهش داده و وظایف زیادی قبول نکنید، از تعطیلات نهایت استفاده را ببرید و ساعاتی از روز را به همسر، پدر و مادر، دوستان و فرزندان خود اختصاص دهید.
کوچینگ چگونه به برقراری تعادل کار و زندگی شما کمک می کند؟
برخی از افراد می‌توانند مشکلشان را در عدم تعادل کار و زندگی خیلی زود تشخیص دهند و به خوبی آن را مدیریت کنند. با این حال، ممکن است برخی دیگر به کمک نیاز داشته باشند. گاهی ما برای حمایت و مشاوره به دوستان یا خانواده خود مراجعه می‌کنیم، اما گاهی اوقات نیز حمایت حرفه‌ای نیاز داریم.
کوچینگ می‌تواند راهی عالی برای کمک به شما برای بازگشت به مسیر اصلی زندگی‌تان باشد و به شما کمک کند تا دقیقا بدانید که دوست دارید زندگی خود را چگونه بگذرانید. یک کوچ همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا مسائل را از دید دیگری ببینید. شاید استرس شما در طول زمان به دلیل بسیاری از چیزهای کوچک افزایش یافته، یا شاید یک چیز خاص باعث ناراحتی شما شده باشد. علت هر چه باشد، یک کوچ می‌تواند به شما کمک کند تا مسائل را تشخیص دهید و اهدافی را برای غلبه بر آن‌ها تعیین کنید.
من امیرحسین بزرگ کیان کوچ مورد تایید فدراسیون بین‌المللی کوچینگ هستم.
برای ثبت نام در یک جلسه کوچینگ رایگان، فرم زیر را پر کنید
سوالات متداول
اهمیت برقراری تعادل بین کار و زندگی چیست؟
شاید هرچه کار کنید پول بیشتری در بیاورید، اما عدم تعادل بین کار و زندگی باعث فرسودگی، نارضایتی شغلی، عدم توانایی در برقراری ارتباط با افراد، ایجاد مشکلات جدی در روابط خانوادگی، مشکلات و بیماری‌های جسمی و عدم توجه به اهداف واقعی می‌شود.
آیا ایجاد تعادل در دنیای ماشینی امروز امکان پذیر است؟
قطعا اینکار برای برخی از افراد سخت‌تر و برای برخی آسان‌تر است. اما باید بدانید با هر شرایط شغلی که داشته باشید و موقعیت شما هرچه باشد می‌توانید با کمی برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی و تمرکز اینکار را انجام دهید. به شرط اینکه کمی از میزان کمالگرایی خود و توجه به مسائل مالی کم کنید.
برای ایجاد تعادل بین کار و زندگی چه کنیم؟
سعی کنید موانع، چالش‌ها و مشکلاتی که در این مسیر قرار دارند را شناسایی کنید، رفتارهای اشتباه خود را تغییر دهید، به پیشنهاد پذیرفتن مسئولیت‌هایی که از توان‌تان خارج است نه بگویید، اعتماد به نفس و خودباوری خود را افزایش دهید، اثربخشی خود را در محیط کار و خانه افزایش داده و با استرس و اضطراب خود مقابله کنید.
