اکثر ما زمانی که کسی به ما می‌گوید تنبل ناراحتی می‌شویم. اما با این وجود روزهایی را به بطالت گذرانده‌ایم، زیاد خوابیده‌ایم، با گوشی بازی کرده‌ایم، فیلم دیده‌ایم، انجام کارهای مهمی که به ما محول شده است را به تعویق انداخته‌ایم و وقت خود را پای برنامه‌های تلویزیون هدر داده‌ایم؛ این در حالی بوده است که کارهای زیادی داشته‌ایم که انجام دهیم. دلایل این تنبلی بسیاری از اوقات پنهان است، اما پیامدهای فاجعه بار آن علاوه بر آزار اطرافیان، باعث رنج خودمان نیز شده است.
اگر شما هم از این موضوع رنج می‌برید و به درمان تنبلی فکر می‌کنید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با ارائه راهکارهایی بتوانید تنبلی و بی انگیزگی را متوقف کنید و برای شروعی جدید قدم بردارید.
تنبلی چیست؟
تنبلی معمولا عدم تمایل و نداشتن توجه به انجام کارهایی است که می‌دانیم انجام آن‌ها بسیار مهم و ضروری است. فرد تنبل به صورت آگاهانه و از روی عمد از انجام کاری امتناع می‌کند؛ به طوری که حتی برای انجام آن در روزهای دیگر نیز تلاشی نکرده و برنامه ای ندارد.
همینجا تفاوت اهمال کاری و انواع تنبلی مشخص می‌شود؛ چراکه افراد اهمال کار سعی دارند به دلایل مختلف مانند عدم اعتماد به نفس، ترس، استرس یا خستگی، انجام کاری را به فردا موکول کرده و این روند را فردا نیز ادامه دهند. علاوه بر این فرد اهمال کار، بخشی از کارهای خود را به تعویق می‌اندازد، اما فرد تنبل گستره وسیع‌تری از کارهای خود را نادیده می‌گیرد.
دلایل تنبلی چیست؟
اینکه بدانید دلایل تنبلی و بی انگیزگی چیست می‌تواند به شما کمک کند که مشکلتان را ریشه یابی کرده، مسئولیت پذیری بیشتری پیدا کنید و به طور اصولی با این مشکل کنار بیایید. اساسی ترین علل تنبلی را در زیر به طور خلاصه توضیح خواهیم داد.
۱- خستگی از یکنواختی
تنوع و انجام کارهای جدید برای مغز انسان حکم ورزش را دارد و یکنواختی طولانی مدت می‌تواند سیستم عصبی را به حالت کنترل خودکار درآورد. بنابراین انجام کارهای یکنواخت می‌تواند عملکرد مغز را کاهش داده و این اتفاق خستگی ذهن و تحریک ناپذیری را به همراه دارد. به همین علت است که پس از بروز یکنواختی در زندگی ممکن است مغز این رکود را یک الگو در نظر گرفته و فرمان بی انگیزگی و تنبلی دهد.
۲- فشار زیاد و استرس
گاهی اوقات مسائل خانوادگی، استرس شغلی، عدم امنیت مالی، روابط ناسالم و وجود افراد سمی در زندگی تان باعث می‌شود حس کنید به شدت تحت فشار هستید و اضطراب زیادی را تحمل می‌کنید. این مشکلات می‌توانند انرژی شما را به طور کامل تخلیه کنند؛ به طوری که توان ادامه دادن و انجام کارهای مهم و ضروری را نیز نداشته باشید و حتی مبتلا به خستگی تصمیم گیری شوید.
۳- بیماری های جسمی یا روانی
اگر شما هم بارها این سوال را از خود پرسیده اید که “آیا من افسرده شده ام یا تنبلی می‌کنم؟” باید بدانید دلیل به وجود آمدن این سوال در ذهنتان این است که تنبلی و بیماری‌های روانی علائمی شبیه به هم دارند. اما گاهی یکی از دلایل تنبلی، بیماری‌های جسمی و روانی مانند افسردگی است. این بیماری‌ها می‌توانند انگیزه زندگی را از شما بگیرند، اهمیت ارزش‌ها و اهداف در زندگی را کمرنگ کرده و شما را تبدیل به یک انسان بی انگیزه و تنبل کنند.
۴- وجود عادات منفی
در برخی از افراد تنبلی کردن به یک عادت تبدیل شده است؛ حتی ممکن است داشتن برخی از عادات بد آن‌ها را تبدیل به یک فرد تنبل کرده باشد. به طور مثال شما یاد گرفته اید که صبح‌ها دیر از خواب بیدار شوید، به بازی کردن با گوشی همراه یا شبکه‌های اجتماعی عادت کرده اید یا اکثر وقت خود را در مهمانی‌های دوستانه صرف می‌کنید. همین باعث می‌شود ترجیح دهید هیچ کاری نکرده و عادات خود بپردازید.
۵- عوامل محیطی و خصوصیات شخصیتی
اگر میان افرادی کار یا زندگی کنید که تنبلی جزئی از لایف استایل آن‌ها شده است، احتمال اینکه شما هم مثل آن‌ها شوید بسیار است. علاوه بر این ممکن است شما نیز خودتان فردی باشید که برنامه ریزی، نظم در زندگی و اراده کافی برای شروع کارها ندارید، کمال گرا بوده یا انسان مسئولیت پذیری نیستید. همین عوامل می‌توانند تنبلی را به همراه داشته باشند.
۶- اعتیاد
شاید شما هم زمانی که نام اعتیاد را می‌شنوید، اعتیاد به مواد مخدر را به یاد می‌آورید. اما در اینجا ما می‌خواهیم علاوه بر مواد مخدر به اعتیاد به عوامل دیگری مانند شبکه‌های اجتماعی نیز اشاره کنیم. شبکه‌های اجتماعی معمولا جذابیت زیادی داشته و می‌توانند کاری کنند که ناخواسته مسئولیت‌ها و وظایف خود را کنار گذاشته و در نهایت دچار تنبلی مزمن شوید.
۷- کم خوابی
مغز شما احتیاج به استراحت دارد و نیروی خود را هنگامی که خواب هستید بازیابی می‌کند. علاوه بر این کم خوابی باعث اختلال در سیستم ایمنی، خستگی ذهنی و جسمی، کاهش بهره وری و تضعیف عملکرد روزانه می‌شود. همین کمبود انرژی، خواب آلودگی و کسالت باعث می‌شود نتوانید مدیریت زمان و اولویت بندی درستی داشته باشید و آگاهانه انجام بسیاری از کارها را کنسل کنید.
چطور بر تنبلی غلبه کنیم؟
تنبلی می‌تواند برای خود فرد و اطرافیان بسیار آزاردهنده باشد. به همین دلیل اگر شما هم گاهی مبتلا به تنبلی شده باشید بارها از دست خود کلافه شده و به دنبال این بوده اید که چگونه تنبلی را کنار بگذاریم. برای این منظور گاهی باید عادت‌های خود را تغییر دهید و گاهی باید تمرینات مختلف را دنبال کرده و ترفندهایی به کار بگیرید. در ادامه در مورد روش های غلبه بر تنبلی صحبت خواهیم کرد.
۱- اولویت بندی کنید
همیشه لازم نیست برای غلبه بر تنبلی بیشتر و بیشتر انجام دهید؛ شاید دلیل تنبلی شما چیزی باشد که به راحتی و به سرعت نمی‌توانید آن را کنار بگذارید و به یکباره انسان پرانرژی و فعالی شوید. بنابراین بهتر است به درستی اولویت بندی کنید و با آغاز روز به جای اینکه به خودتان برای انجام کارهای بیشتر فشار بیاورید، تنها با مدیریت زمان کارهایی که اولویت بیشتری دارند و مهم و ضروری هستند را زودتر و سریع تر انجام دهید.
۲- انجام کارهایی که در آن‌ها تنبلی می‌کنید را به گونه ای لذت بخش کنید
اگر به چرخه عادت نگاه کنید متوجه می‌شوید که برخی از عادات ما، انجام کارهای لذت بخشی بوده اند که به دلیل لذتی که از آن‌ها برده ایم به طور پی در پی آن‌ها را تکرار کرده ایم. پس چرا از این ترفند برای انجام کارهایی که برایمان لذت بخش نیستید استفاده نکنیم. به عنوان مثال اگر در ورزش کردن تنبل هستید بهتر است هنگام ورزش آهنگ مورد علاقه خود را گوش دهید یا اگر در تمیز کردن خانه تنبل هستید هنگام نظافت به یک پادکست جذاب یا یک آهنگ پرانرژی گوش دهید.
۳- به طور دقیق و با جزئیات برنامه ریزی کنید
گاهی دلیل تنبلی شما این است که به طور دقیق نمی‌دانید باید چکار کنید؛ این به دلیل برنامه ریزی مبهم شماست. به طور مثال ممکن است شب قبل به خود گفته باشید باید از فردا ساعاتی از روز را به ورزش اختصاص دهم؛ اما از آنجایی که نمی‌دانید قصد دارید چه ورزشی را شروع کنید، چه ساعتی از روز را به ورزش اختصاص دهید و چه زمانی را به ورزش بپردازید سردرگم شده و از انجام کاری که چندان هم برایتان خوشایند نیست شانه خالی می‌کنید. اگر در این مورد تنبلی می‌کنید باید یک ورزش مناسب در نظر بگیرید، در یک باشگاه ثبت نام کرده و لباس‌های ورزشی خود را نیز بخرید. اگر در هدف گذاری، اولویت بندی و برنامه ریزی دچار مشکل هستید نیز می‌توانید از کوچینگ کمک بگیرید.
۴- از شر شبکه های مجازی خلاص شوید
اگر دلیل تنبلی شما سرگرم شدن با شبکه‌های مجازی است، بهتر است زمانی که در طول روز به آن‌ها می‌پردازید را به انجام کاری مفید اختصاص دهید. از آنجایی که قدرت این شبکه‌ها بسیار بالا بوده و بسیار جذاب هستند بهتر است نوتیفیکیشن‌های آن‌ها را از گوشی خود بردارید و در گامی بزرگ تر همه آن‌ها را از گوشی خود حذف کنید. چون در این زمینه تنها نمی‌توانید به اراده خود تکیه کرده و به خود بگویید از فردا به سراغ اینستاگرام نمی‌روم.
۵- به دنبال بهترین محرک و انگیزه باشید
حتما شما هم تجربه کرده اید که روزهایی که انگیزه و محرکی ندارید که شما را برانگیخته کند، حتی قادر نیستید مهمترین کارهای خود را نیز انجام دهید. به همین دلیل یکی از روش‌های مقابله با تنبلی این است که ببینید چه چیزی به شما انگیزه می‌دهند. این انگیزه‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به طور مثال برای برخی از افراد ارتقا شغلی و برای برخی دیگر داشتن سلامت روانی انگیزه زود بیدار شدن از خواب می‌باشد.
پس از ایجاد انگیزه ها بهتر است آن‌ها را در جایی که همیشه قابل رویت باشند نوشته یا بچسبانید تا هر لحظه از آن‌ها انرژی بگیرید.
۶- ایجاد مسئولیت کنید
زمانی که کسی شما را زیر نظر ندارد، تنبلی کار بسیار آسانی است. اما اگر بدانید کسانی که برای آن‌ها احترام قائل هستید و دوستشان دارید از شما انتظاراتی دارند و به آن‌ها قول داده و مسئولیت‌هایی را پذیرفته اید، به طور قطع بیشتر خود را ملزم می‌کنید که تنبلی را کنار گذاشته و شروع به فعالیت کنید.
بنابراین بهتر است به یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود قول دهید. به طور مثال مشخص کنید که تا یک ماه آینده فلان پروژه کاری را تمام می‌کنید، تا دو ماه آینده چهار کیلو وزن کم می‌کنید، تا پایان امروز اتاق خود را مرتب کرده یا تا چهار ماه آینده پایان نامه خود را تحویل می‌دهید.
۷- به مغزتان استراحت بدهید
مغز ما برای توجه و تمرکز طولانی مدت طراحی نشده است. بنابراین اگر بیش از ۴۵ دقیقه روی یک موضوع تمرکز کنید عملکرد مغز کاهش پیدا می‌کند. انجام کارهای بدون وقفه و بدون استراحت و عملکرد ضعیف مغز در نهایت باعث ناامیدی و کاهش اعتماد به نفس می‌شود؛ چرا که حس می‌کنید نمی‌توانید به خوبی روی آن کار تمرکز داشته باشید. پس از آن سعی می‌کنید با تنبلی در مورد انجام آن کار، ناکارآمدی خود را نادیده بگیرید. پس بهتر است به جای تمرکز بیش از اندازه روی یک کار، پس از ۴۵ دقیقه، با خواندن یک کتاب، کمی گردش در طبیعت یا دیدن یک فیلم سرگرم کننده ۱۵ دقیقه به ذهنتان استراحت بدهید.
۸- انتظارات معقولی از خود داشته باشید
زمانی که اهداف بسیار بزرگی برای خود تعیین می‌کنید یا از خود انتظارات بیش از حدی دارید، ممکن است راه را برای ورود تنبلی به زندگی‌تان باز کنید. مانند زمانی که وظایف سنگینی را در محل کار قبول کرده و دچار فرسودگی شغلی و اهمال کاری می‌شوید و در نهایت ممکن است آگاهانه تنبلی را انتخاب کنید. اما زمانی که انتظارات معقولی از خود دارید کمتر تحت فشار قرار می‌گیرید، به دلیل ساده بودن وظایفتان می‌توانید کارهای بیشتری در طول روز انجام دهید، و با مشاهده میزان بهره وری بالای‌تان انگیزه بیشتری برای ترک تنبلی می‌گیرید.
بنابراین سعی کنید اهداف و کارهای خود را به بخش‌های کوچک تبدیل کنید. همچنین لازم است به جای اینکه مدام خود را برای تنبلی سرزنش کنید، با خود مهربان باشید، خود را ببخشید و روی آینده تمرکز کنید.
برای درمان تنبلی از چه کسی کمک بگیریم
گاهی روزهای متوالی و شاید ماه‌ها برای درمان تنبلی تلاش می‌کنید اما بازهم به سمت عوامل جذابی که شما را به سمت رخوت سوق می‌دهند کشیده می‌شوید. در این شرایط شاید اشتباه باشد که از خود انتظار داشته باشید به تنهایی بتوانید این مشکل را حل کنید؛ چراکه گاهی دلایل و ریشه‌های تنبلی بر شما پوشیده است و باید با استفاده از راهکارهای اصولی آن‌ها را پیدا کرده، موانع را از سر راه خود بردارید و با انرژی مضاعفی به روال عادی زندگی خود بازگردید.
در این شرایط شاید برای شما بهتر است با یک کوچ صحبت کنید. یک کوچ با حمایت‌های خود باعث می‌شود بتوانید درک بهتری از شرایط خود پیدا کنید، نواقص خود را رفع کرده، و با از میان برداشتن دلایل اصلی تنبلی بتوانید به اهدافتان نزدیک شوید.
اگر نیاز به رزرو جلسات کوچینگ دارید همین حالا می‌توانید در یک جلسه رایگان کوچینگ ثبت نام کنید.
من خیزران کرم‌پور کوچ مورد تایید فدراسیون بین‌المللی کوچینگ هستم.
برای ثبت نام در یک جلسه کوچینگ رایگان، فرم زیر را پر کنید
پاسخ به سوالات متداول
چرا نمی‌توانم دست از تنبلی بردارم؟
گاهی افراد ترس از شکست دارند و به همین دلیل اقدام به انجام کاری نمی‌کنند؛ البته عدم مسئولیت‌پذیری نیز باعث بروز این مشکل می‌شود. گاهی نیز افراد زیاد به خودشان فشار آورده و خسته تر از آن هستند تا برای دستیابی به چیزی تلاش کنند. در مقابل افسردگی و اضطراب، ترس از انتظارات افراد، ترس از درگیری با دیگران و حس نیاز به مراقبتی که دارند باعث بروز تنبلی می‌شوند.
آیا بیماری‌ها باعث تنبلی می‌شوند یا تنبلی باعث بروز بیماری می‌شود؟
به طور صد در صد نمی‌توان گفت تاثیر تنبلی بر بروز بیماری‌های روحی و جسمی بیشتر است یا بروز این بیماری‌ها باعث تنبلی می‌شوند. اما به طور واضح باید بدانید این دو از یکدیگر تاثیر می‌گیرند. گاهی فردی که افسرده است یا از یک بیماری جسمی رنج می‌برد گرفتار تنبلی نیز می‌شود؛ و گاهی تنبلی فرد باعث بیماری‌های قلبی و عروقی، کاهش اعتماد به نفس و اضطراب می‌شود.
چگونه با کودک تنبل رفتار کنیم؟
بهتر است کودکتان را در کارهای خانه شریک کرده و وظایفی را به او محول کنید؛ در صورت انجام دادنشان نیز او را تشویق کنید. به جای غر زدن الگوی خوبی برای او باشید و از او قدردانی کنید. تحرک او را با پیشنهادات انجام کارهایی که دوست دارد بیشتر کنید. علاوه بر این سعی کنید در کودک انگیزه ایجاد کرده و فعالیت او را با تفریح کردن با همسالانش بیشتر کنید.
