تصمیم‌گیری مهارتی است که ما هر لحظه در حال استفاده از آن هستیم. برخلاف بسیاری از افراد، روند تصمیم گیری برای برخی سخت و حتی وحشتناک است. این افراد معمولا می‌ترسند که با یک تصمیم اشتباه زندگی‌شان به خطر بی‌افتد، مشکلی برایشان پیش آید و یا مسیر زندگی‌شان منحرف شود. برخلاف آنچه تصور می‌شود ترس از تصمیم گیری صرفا به تصمیمات بزرگ زندگی محدود نشده و گاهی می‌تواند تصمیمات کوچکی مانند انتخاب بین خوردن یک سیب یا یک دونات، انتخاب بین فیلم دیدن یا کتاب خواندن و بسیاری از موارد دیگر را نیز تحت تاثیر قرارد دهد.
اگر شما نیز با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید، خبر خوب این است که راهکارهایی برای غلبه بر این ترس وجود دارد. در ادامه شما را با روش‌ها و راهکارهای مقابله با ترس از تصمیم گیری آشنا خواهیم کرد.
منظور از ترس از تصمیم گیری یا فوبیای تصمیم گیری چیست؟
مفهوم ترس از تصمیم گیری (Decidophobia) اولین بار توسط والتر کافمن (Walter Kauffman) فیلسوف و مدرس دانشگاه‌های پرینستون و هاروارد و در کتابی به نام “بدون گناه و عدالت” مطرح شد. تردید در تصمیم گیری که می‌توان آن را زیرمجموعه اختلالات اضطرابی به حساب آورد، در برگیرنده حس ترس شدید و تردید غیرمنطقی، اضطراب و استرس افراد از گرفتن تصمیمات کوچک و بزرگ است. گاهی این ترس به اندازه ای است که می‌تواند حمله پنیک را برای برخی از افراد به همراه داشته باشد.
علائم ترس از تصمیم گیری
گاهی به خود می‌گوییم که “حس می‌کنم قدرت تصمیم گیری ندارم” یا از زبان دیگران و اطرافیانتان می‌شنوید که ” بسیاری از اوقات از فوبیای تصمیم گیری رنج می‌برم”. اما آیا تمام این احساسات نشان‌دهنده ترس از تصمیم گیری هستند؟ برای اینکه به خودتان و دیگران برای غلبه بر ضعف در تصمیم گیری کمک کنید باید ابتدا با علائم این مشکل آشنا شوید.
۱- استرس و اضطراب
افرادی که ترس از تصمیم گیری دارند هنگامی که می‌خواهند تصمیم بگیرند استرس و اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند و بسته به میزان فوریت تصمیم یا میزان اهمیت آن حتی ممکن است دچار حمله پنیک نیز بشوند. برخی دیگر از افراد علائم فیزیکی دیگری مانند درد در قفسه سینه، طپش قلب، لرزش دست و پا، تعریق زیاد، خشکی دهان، حالت تهوع، تنگی نفس و سبکی سر و سرگیجه را نیز تجربه می‌کنند.
۲- اهمال کاری
افرادی که در اثر ناتوانی در تصمیم گیری استرس و فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنند، سعی دارند به نحوی این فشار را از دوش خود بردارند. به همین دلیل اولین کاری که انجام می‌دهند اجتناب از شرایطی است که در آن مجبور به گرفتن تصمیم می‌شوند. به همین دلیل به طور مداوم مرتکب اهمال کاری و به تعویق انداختن کارها شده و فرصت‌های زیادی را در زندگی از دست می‌دهند.
۳- اغراق کردن در عواقب تصمیم گیری
فردی که ترس از تصمیم گیری دارد به هر بهانه ای می‌خواهد از مسئولیت انتخاب فرار کند. بنابراین ممکن است در مورد عواقب تصمیم گیری‌های اشتباه خود، حتی برای موارد کم اهمیت تر، اغراق‌آمیز صحبت کند. با این روش می‌خواهد دیگران را متقاعد کند که در تصمیم گیری به او کمک کرده یا مسئولیت اینکار را به‌طور کامل به عهده بگیرند.
۴- ارتباطات ناموفق
ترس از تصمیم گیری باعث می‌شود فرد مسئولیت انتخاب را به گردن اطرافیان بیندازد و آن‌ها را در گرفتن تصمیم تنها بگذارد. در این شرایط اطرافیان فرد سعی می‌کنند بدون اینکه از نیازها، علائق و خواسته‌های فرد باخبر باشند، بهترین تصمیم را برای او بگیرند؛ چراکه فردی که فوبیای تصمیم گیری دارد حتی نمی‌خواهد از خواسته‌های واقعی خود صحبت کند. در این شرایط نتایج تصمیمات بر خلاف آنچه او می‌خواهد بوده و فرد احساس ناامیدی عمیقی می‌کند. اطرافیان او نیز به دلیل خستگی تصمیم گیری از واکنش‌های فرد ناراضی هستند.
۵- وابستگی زیاد به دیگران
افراد مبتلا به ترس از تصمیم گیری به جای اینکه خودشان تصمیم بگیرند، اینکار را به دیگران واگذار می‌کنند. با ادامه دار شدن این روند دیگر برای آن‌ها فرقی نمی‌کند که آن فرد تصمیم گیرنده چقدر دلسوز و به چه میزان درستکار است؛ به همین دلیل به احتمال زیاد افرادی سمی، خطرناک، خودخواه و مستبد پا به زندگی آن‌ها می‌گذارند. علاوه بر این نیاز به دیگران باعث می‌شود فرد هر روز به دیگران، نظر و حضور آن‌ها وابسته‌تر شود.
۶- کاهش عزت نفس
وابستگی بیش از حد به دیگران یکی از عوامل آسیب زننده به عزت نفس است. به همین دلیل کسانی که ترس از تصمیم گیری دارند عزت نفس پایین داشته و در نتیجه کم کم نیازهای مهم خود را فراموش می‌کنند، به خود شک کرده و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و راه را برای ظهور دیگر اختلالات روانی نیز باز می‌کنند.
دلایل و ریشه های ترس از تصمیم گیری
برای اینکه با ترس از تصمیم گیری غلبه کنیم، بهتر است با شناخت ریشه‌ها و دلایل آن، تسلط کامل به این مشکل داشته باشیم. در ادامه برخی از مهمترین محرک‌ها و ریشه‌های فوبیای تصمیم گیری را با هم مرور خواهیم کرد.
تجربه های تروماتیک در گذشته
برخی از اتفاقات بسیار تلخ و آسیب زا در گذشته می‌تواند منجر به ترس از تصمیم گیری در زمان حال شود. به طور مثال فردی که با تصمیم خود باعث بروز یک اتفاق تلخ برای خود یا یکی از نزدیکان خود شده است، امکان دارد در آینده فوبیای تصمیم گیری را نیز تجربه کرده و هنگام تصمیم گیری مضطرب شود. در این شرایط فرد سعی می‌کند برای جلوگیری از بروز تجربیات تلخ گذشته، دست به انتخاب نزند.
اختلالات شخصیتی
دلیل بروز ترس از تصمیم گیری می‌تواند وجود برخی از اختلالات شخصیتی باشد. به طور مثال افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) هستند به دلیل تصور اشتباه در مورد خود و داشتن مشکلات مربوط به مدیریت احساسات و رفتار بیشتر مبتلا به فوبیای تصمیم گیری می‌شوند. همچنین افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته (DPD) نیز در معرض خطر ابتلا به این نوع فوبیا هستند.
سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی
برخی از فوبیاها و اختلالات شخصیتی، از جمله ترس از تصمیم گیری می‌توانند سابقه خانوادگی و ژنتیکی داشته و از افکار، الگوها و ترس‌های خانواده‌ها و والدین نشات گرفته باشند.
داشتن فوبیاهای دیگر
برخی از فوبیاهای دیگر مانند ترس از شکست و ترس شدید از نقص می‌توانند اجتناب از تصمیم گیری را به همراه داشته باشند.
رفتار آموخته شده
در بسیاری از مواقع ترس از تصمیم گیری از عادات و رفتارهای آموخته شده در دوران کودکی نشات می‌گیرد. به طور مثال در کودکی، فرد عادت کرده است تصمیم گیری را به گردن دیگران بیندازد؛ بنابراین ممکن است این ویژگی در آینده با شدت بیشتری ادامه پیدا کند.
علاوه بر این ممکن است فرد در دوران کودکی هنگام تصمیم گیری با استرس، اضطراب و حس تردید والدین خود مواجه شده باشد. در این صورت نیز فرد اعتماد به نفس خود را برای انتخاب گزینه درست از دست داده و استرس والدین خود را به همراه خود بکشاند.
چگونه بر ترس از تصمیم گیری غلبه کنیم؟
شاید شما هم سال‌ها با ترس از تصمیم گیری زندگی کرده باشید و متوجه شده باشید که این مشکل در مراحل مختلف زندگی توانسته جایگاه‌های متفاوت از جمله محیط کاری، زندگی فردی و اجتماعی شما را به عقب رانده یا موقعیت‌تان را ثابت نگه دارد.
بنابراین مشخص است که اجتناب از تصمیم گیری راهکار درستی نیست باید بر این ترس غلبه کنید تا بتوانید پیشرفت کنید، جایگاه شغلی و اجتماعی خود را ارتقا دهید، میزان وابستگی خود را به دیگران کم کنید، فکرتان را شفاف‌تر کنید و اعتماد به نفس کافی برای توسعه فردی به دست آورید. آنچه در ادامه می‌خوانید راهکارهای مهمی است که کوچ‌ها، برای غلبه بر ترس از تصمیم گیری پیشنهاد می‌کنند.
۱. زنجیرهایی که دست شما را بسته اند را پاره کنید
اولین قدم برای مقابله با ترس از تصمیم گیری این است که با ترس که یک نیروی بسیار قدرتمند و فلج کننده است مقابله کنید. بهتر است به جای اینکه عقب نشینی کنید پیش بروید و زنجیرهایی که با ترس بر دست و پای خود بسته‌اید را پاره کنید.
وقتی تصمیم می‌گیرید با ترس‌های خود روبرو شوید، با ترشح هورمون آدرنالین، انگیزه، هدف و معنای جدیدی در زندگی پیدا می‌کنید. تحریک این انگیزه‌ها، باعث بیدارشدن توانایی‌های درونی برای رسیدن به اهداف‌تان می‌شود.
۲. به سوالات چهارگانه تصمیم گیری دقت کنید
مربیان کوچینگ برای اینکه به افراد در غلبه بر ترس از تصمیم گیری کمک کنند از آن‌ها می‌خواهند به این ۴ سوال پاسخ دهند:
- اگر اتفاق X بیفتد چه اتفاقی می‌افتد؟
- اگر اتفاق X بیفتد چه اتفاقی نمی‌افتد؟
- اگر اتفاق X نیفتد چه اتفاقی می‌افتد؟
- اگر اتفاق X نیفتد چه اتفاقی نمی‌افتد؟
تصمیمی که باید بگیرید در پاسخی که به این سوالات می‌دهید مشخص است.
۳. تعداد تصمیمات روزانه خود را کاهش دهید
اگر ترس از تصمیم گیری دارید و در اینکار ضعیف هستید بهتر است ابتدا آن را بپذیرید. سپس سعی کنید تعداد تصمیماتی که قرار است در طول روز بگیرید را کاهش دهید. پس از آن برای تصمیمات باقی مانده در طول روز با افراد موفق مشورت کرده و نحوه عملکرد آن‌ها را زیر نظر بگیرید.
۴. به جای تعلل در تصمیم گیری به خودتان اعتماد داشته باشید
برای مقابله با ترس از تصمیم گیری سعی کنید به خودتان اعتماد پیدا کنید. با تصمیمات کوچک شروع کنید و هنگام پرداختن به آن‌ها با این جمله شروع به تصمیم گیری کنید: “به خودم اعتماد دارم”
۵. ذهن خود را برای نتایج مختلف آماده کنید
با خودتان شفاف باشید و اگر از نتیجه تصمیمی که می‌گیرید می‌ترسید و ترس از انتخاب کردن دارید فکر کنید که اگر چه اتفاقی بیفتد شما آسیب می‌بینید، بدترین چیزی که ممکن است پیش بیاید چیست و چه چیزی واقعا شما را آزار می‌دهد. در این صورت می‌بینید که با هر نتیجه‌ای می‌توانید کنار بیایید و حتی نتایج ناخواسته نیز برای شما نوعی فرصت است.
۶. تصمیم گیری را یک قدم تصور کنید
به جای اینکه از تصمیم گیری برای خود یک قول بسازید و استرس‌تان را بیشتر کنید، به آن به چشم یک اتفاق ساده و یک قدم کوتاه برای رسیدن به اهداف و موفقیتهای پیش رو نگاه کنید. اگر به آن ساده نگاه کنید کم کم ترستان از آن کم می‌شود.
۷. هنگام دودلی در تصمیم گیری از چارچوب های خود رها شوید
برخی از اوقات ترس از تصمیم گیری به دلیل نداشتن اعتماد به نفس یا اعتماد به نفس بالا و حتی کمال گرایی است. در این زمان افراد فکر می‌کنند نمی‌توانند بهترین تصمیم را بگیرند یا نباید تصمیم اشتباهی بگیرند. بهتر است از چارچوب‌های خود خارج شوید و با تهیه یک لیست ضرب‌العجل تصمیم گیری، برای گرفتن تصمیماتی که ممکن است اشتباه نیز باشند اقدام کنید.
۸. از تصمیم گیری برای اولویت‌ها شروع کنید
اگر ترس از تصمیم گیری دارید بهتر است چند اولویت برای خود در نظر بگیرید و اهدافی که پیش رو دارید را لیست کنید. اگر تصمیم گیری در سبد اولویت‌ها و ارزش های فردی شما قرار ندارد، بهتر است فعلا آن را کنار بگذارید. در انتها لیستی از اولویت‌های دست چندم خود که تصمیم گیری در آن قرار دارد درست کرده و در زمان مشخص به آن‌ها بپردازید.
۹. به ذهنتان استراحت بدهید
برخی از اوقات ترس از تصمیم گیری به علت فلج ذهنی است. در چنین مواقعی ذهن خسته است یا گره‌هایی در ذهن فرد ایجاد شده که جلوی تصمیم گیری در زمینه‌های مختلف را می‌گیرد. در چنین شرایطی پیشنهاد می‌شود که فرد کمی توقف کند و به ذهن خود استراحت بدهد. سپس تصمیماتی که به نظر مناسب است را در گوشه‌ای یادداشت کند.
۱۰. از قدم های کوچک شروع کنید
کسانی که ترس از تصمیم گیری دارند باید آرام آرام مراحل تصمیم گیری را طی کنند. ابتدا باید همه جوانب و همه گزینه‌هایی که می‌توانند انتخاب کنند را یادداشت کنند، فکر کنند چه اطلاعاتی می‌تواند ذهن آن‌ها را شفاف‌تر کند، با افراد آگاه در این زمینه مشورت کنند و در نهایت بهترین گزینه را انتخاب کنند.
۱۱. در مورد سندرم ایمپاستر بیشتر بدانید
سندرم ایمپاستر یا نشانگان خودویرانگری یک پدیده روانی است که در آن افراد نمی‌توانند موفقیتهای خود را بپذیرند. کسانی که به سندروم ایمپاستر مبتلا هستند دوست ندارند موفق شوند. زمانی هم که به موفقیت دست پیدا می‌کنند خود را لایق آن ندانسته و آن را نشانه خوش شانسی خود می‌دانند.
این افراد معمولا در پس ذهن خود تصمیماتی می‌گیرند که به شکست منجر شود. بنابراین اکثر تصمیمات آن‌ها اشتباه بوده و به همین دلیل نیز ترس از تصمیم گیری دارند.
۱۲. ریسک را به عنوان یک سکه دو رو در نظر بگیرید
کسانی که ترس از تصمیم گیری دارند هنگام ریسک کردن و انجام دادن کارها، تنها یک روی سکه را در نظر می‌گیرند. به طور مثال اگر قرار است تصمیم بگیرند یک خبر بد را به رئیس خود بدهند مدام از خود می‌پرسند که “زمانی که این خبر بد را به او می‌دهم چه اتفاقی می‌افتد؟” اما بهتر است این سوال را نیز از خود بپرسند که “اگر این خبر را ندهم چه اتفاقی می‌افتد؟”
گفتگو با این افراد در تسهیل تصمیم گیری به شما کمک خواهد کرد
یکی از کارکردهای مهم جلسات کوچینگ کمک به افراد در تسهیل فرایند تصمیم‌گیری است. گفتگو با یک کوچ به ما کمک می‌کند که ترس از تصمیم گیری را در خود تشخیص دهیم، دلایل و ریشه‌های آن را بشناسیم و با شناخت ارزش‌‌ها و معیارهای زندگی خود، ساده‌تر و سریع‌تر تصمیم بگیریم.
اگر در حال حاضر در آستانه یک تصمیم مهم در زندگی هستید، می‌توانید از طریق فرم زیر، یک جلسه کوچینگ رایگان را امتحان کنید:
من حدیث مجد کوچ مورد تایید فدراسیون بین‌المللی کوچینگ هستم.
برای ثبت نام در یک جلسه کوچینگ رایگان، فرم زیر را پر کنید
پاسخ به سوالات متداول
چرا از تصمیم‌گیری می ترسم؟
مشکل برخی از افراد ریشه در کودکی دارد. برخی دیگر نیز در اثر شکست‌های مختلف از تصمیم گیری می‌ترسند یا اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند. علاوه بر این برخی دیگر نمی‌خواهند منابع مالی و حس تایید دیگران را از دست بدهند یا کمال گرا هستند. ترس از آینده ای ناشناخته نیز یکی دیگر از دلایل این فوبیاست.
ترس از تصمیم‌گیری را چطور درمان کنیم؟
برای اینکه بتوانید تصمیم بگیرید و ترس خود را کنار بگذارید باید چیزهایی که باعث ترستان می‌شوند را بشناسید، به احتمالاتی که در ذهن خود ساخته اید به خوبی فکر کنید، اعتماد به نفس خود را بالا ببرید، از تصمیم‌های کوچک شروع کنید، به تصمیم گیری به چشم یک قدم مثبت نگاه کنید، پس از هر تصمیم گیری به ذهنتان استراحت داده و ریسک پذیری خود را افزایش دهید.
نتیجه ازدواج با کسانی که نمی‌توانند تصمیم بگیرند چیست؟
ازدواج با کسانی که ترس از تصمیم‌گیری دارند به معنی این است که باید همه بار یک زندگی را به تنهایی به دوش بکشید. علاوه بر اینکه همسر شما هیچ مشارکتی در تصمیم‌گیری‌ها ندارد، بلکه ممکن است هنگام مواجهه با مشکلاتی که در اثر تصمیم‌گیری شما پیش آمده است، با خیال راحت گوشه‌ای نشسته و تنها شما را شماتت کند.
